Nhìn lại 100 năm Ngày báo chí cách mạng Việt Nam: Hành trình lịch sử và những dấu ấn quan trọng

Thứ sáu - 30/05/2025 09:24

Báo chí cách mạng Việt Nam đã trải qua một chặng đường dài, gắn liền với những bước thăng trầm của dân tộc. Từ những ngày đầu với mục tiêu tuyên truyền lý tưởng cách mạng và khơi dậy tinh thần đấu tranh, đến nay báo chí Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội. Nhìn lại 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, hãy tìm hiểu quá trình hình thành, phát triển, những thách thức và đóng góp của báo chí trong các giai đoạn lịch sử khác nhau.

Những ngày đầu (1925 - 1945): Đặt nền móng cho báo chí cách mạng

Báo chí cách mạng Việt Nam bắt đầu từ những năm đầu của thế kỷ XX, trong bối cảnh dân tộc đang chịu ách thống trị của thực dân Pháp. Tuy nhiên, báo chí lúc bấy giờ chủ yếu còn là công cụ để các trí thức, các phong trào yêu nước bày tỏ quan điểm, thông qua đó kêu gọi đấu tranh đòi quyền lợi cho dân tộc. Một trong những sự kiện quan trọng trong lịch sử báo chí Việt Nam là sự ra đời của tờ Thanh Niên vào năm 1925, do Hồ Chí Minh (với tên gọi Nguyễn Ái Quốc lúc đó) sáng lập. Tờ báo này đã trở thành diễn đàn để tuyên truyền tư tưởng cách mạng, đồng thời là cầu nối giữa các tầng lớp nhân dân và phong trào cách mạng.

Bên cạnh đó, các tờ báo như báo Công Nông (12/1926), báo Lính kách mệnh (2/1927), tạp chí Đỏ (5/8/1930) cũng xuất hiện và thể hiện rõ tính chất đấu tranh của báo chí trong giai đoạn này. Những trang báo này không chỉ đưa tin về tình hình đất nước, mà còn góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền lý tưởng cách mạng, giáo dục lòng yêu nước và kêu gọi nhân dân tham gia vào các hoạt động cách mạng.

Giai đoạn kháng chiến (1945 - 1975): Báo chí gắn liền với sự nghiệp giải phóng dân tộc

Khi Cách mạng Tháng Tám thành công năm 1945, báo chí Việt Nam chính thức trở thành công cụ đắc lực của chính quyền cách mạng, đóng vai trò tuyên truyền, giáo dục và lãnh đạo dân tộc. Trong giai đoạn này, báo chí không chỉ phục vụ cho công tác chính trị mà còn là vũ khí mạnh mẽ để chống lại kẻ thù xâm lược. Các tờ báo như: Việt Nam Độc lập, báo Cứu Quốc (nay là báo Nhân dân), báo Quân đội Nhân dân, Đài phát thanh Quốc gia (nay là Đài Tiếng nói Việt Nam); Hãng tin Quốc gia (nay là Thông tấn xã Việt Nam) đã liên tục cung cấp thông tin về tình hình chiến sự, động viên tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Báo chí thời kỳ này còn giúp củng cố lòng tin vào Đảng, Chính phủ và quân đội, tạo dựng niềm tin vững chắc cho nhân dân vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Các phóng viên, nhà báo đã không ngần ngại hy sinh để đưa tin, hình ảnh về những chiến thắng, cũng như những khó khăn, mất mát trong quá trình chiến đấu. Những tờ báo không chỉ là phương tiện truyền tải thông tin mà còn là những công cụ quan trọng để cổ vũ tinh thần dân tộc, tạo động lực cho mọi tầng lớp nhân dân đứng lên đấu tranh.

Sau năm 1975: Báo chí trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Sau khi đất nước thống nhất vào năm 1975, báo chí Việt Nam bước vào một giai đoạn mới – giai đoạn phục hồi và xây dựng đất nước. Báo chí tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối chính trị, tạo dựng niềm tin và thông tin về các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, sau chiến tranh, báo chí cũng phải đối mặt với những thử thách mới, như khôi phục nền kinh tế, chăm lo đời sống cho nhân dân và thực hiện công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Trong bối cảnh đổi mới từ năm 1986, báo chí Việt Nam đã chứng kiến một sự thay đổi sâu rộng. Các tờ báo không chỉ đơn thuần là công cụ tuyên truyền chính trị mà còn bắt đầu phản ánh đời sống xã hội, kinh tế, văn hóa một cách đa dạng và phong phú hơn. Thực tế này yêu cầu báo chí phải vừa giữ vững tính định hướng, vừa phản ánh sự thật một cách khách quan và trung thực.

Giai đoạn hiện đại (1986 đến nay): Đổi mới và hội nhập quốc tế

Từ năm 1986, với công cuộc đổi mới, báo chí Việt Nam bước vào một thời kỳ phát triển mạnh mẽ. Các phương tiện báo chí truyền thống như báo in, phát thanh, truyền hình đã phát triển theo hướng chuyên nghiệp hơn, đồng thời báo chí điện tử cũng bắt đầu hình thành, mở ra một không gian thông tin mới cho xã hội. Báo chí không chỉ giữ vai trò tuyên truyền, mà còn thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội, đóng góp vào việc xây dựng nền dân chủ trong xã hội.

Sự xuất hiện của báo chí điện tử, các trang mạng xã hội đã làm thay đổi toàn diện cách thức tiếp cận thông tin của công chúng. Người dân có thể dễ dàng tiếp cận thông tin trong và ngoài nước mọi lúc, mọi nơi. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ này cũng nảy sinh nhiều vấn đề như sự bùng nổ thông tin giả, tin đồn và vấn đề kiểm soát thông tin trong môi trường số.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, báo chí Việt Nam cũng phải đối mặt với thách thức khi xu hướng báo chí quốc tế đang phát triển mạnh mẽ và có ảnh hưởng sâu rộng đến cách thức tác nghiệp. Điều này đòi hỏi báo chí Việt Nam phải không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng thông tin, đồng thời đảm bảo tính trung thực, khách quan và đạo đức nghề nghiệp.

Hành trình 100 năm và những đóng góp không thể phủ nhận

Nhìn lại 100 năm lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam, chúng ta có thể thấy rõ sự phát triển vượt bậc của báo chí từ những ngày đầu còn non trẻ, đầy thử thách, cho đến ngày nay khi báo chí đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống chính trị và xã hội của đất nước. Báo chí không chỉ là công cụ tuyên truyền mà còn là diễn đàn quan trọng để thể hiện tiếng nói của nhân dân, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Mặc dù báo chí Việt Nam còn phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong thời kỳ hiện đại, nhưng không thể phủ nhận rằng, trong suốt 100 năm qua, báo chí đã và đang góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những dấu ấn lịch sử của báo chí cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục là niềm tự hào và là nền tảng vững chắc cho sự phát triển của báo chí trong tương lai.

NLBHY