Để ước mơ cường quốc nông nghiệp của Việt Nam thành hiện thực

Thứ tư - 16/02/2022 11:58
111

“Trong thế giới toàn cầu hóa hôm nay, chậm chân trong đổi mới tư duy sẽ dẫn đến nguy cơ mất tự chủ kinh tế”, Tiến sĩ Đặng Kim Sơn.
 

111
 

Một mùa xuân mới lại đến với bà con nông dân và doanh nhân nông nghiệp Việt Nam. Cùng với những thay đổi càng ngày càng nhanh trong và ngoài nước là nhiều tư duy rất mới đang ùa về với “nông nghiệp hữu cơ”, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp tuần hoàn,…; “nông dân thông minh”, chuyên nghiệp, khởi nghiệp…; “nông thôn hiện đại”, số hóa, xanh, truyền thống,…

Như Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan nói “ngoài kia gió đang thổi” và những luồng gió mới đem về biết bao điều đổi mới và cả cơ hội kèm thách thức mà mỗi người chúng ta đều mong muốn nắm bắt được. 

Khởi đầu công cuộc đổi mới khi nông dân còn chiếm phần lớn dân số và cả nước còn lo lương thực đủ ăn thì nông nghiệp được coi là “mặt trận hàng đầu”. Hễ nói đến nông nghiệp thì ta liên tưởng đến cánh đồng, ruộng vườn, chuồng trại, ngư trường, lâm trường.

Còn hôm nay, khi đã bàn đến xuất khẩu nông sản 50 tỷ đô la Mỹ thì tư duy kinh tế nông nghiệp đã mở rộng không gian, ra mọi tuyến đường vận chuyển, khu vực kho bãi, nhà máy chế biến, thậm chí đến các chuỗi siêu thị, các sàn giao dịch liên ngành, liên vùng, liên quốc gia.

Với một quốc gia có lợi thế nông nghiệp thì nghề nông không chỉ còn là sinh kế của nông dân mà còn là lợi ích và phúc lợi của công nhân chế biến, thương nhân buôn bán, doanh nhân phân phối...

Hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp; doanh nghiệp nhỏ và vừa có hiệp hội gắn với doanh nghiệp lớn; doanh nghiệp lớn liên kết với các doanh nghiệp đa quốc gia, hình thành hệ sinh thái tổ chức hoàn chỉnh.

Khái niệm “nền kinh tế” đã nối nông nghiệp với các ngành dịch vụ logistics thương mại và công nghiệp chế biến, công nghiệp sản xuất vật tư đầu vào cả trong và ngoài nước.
 

111
 

Trong tương lai gần, giá trị nông sản không còn tính bằng năng lượng dinh dưỡng của lương thực, thực phẩm mà mở rộng ra tăng cường sức khỏe, ngăn chặn bệnh tật, làm đẹp dung nhan, cải thiện tầm vóc, kéo dài tuổi thọ. Người mua nông sản trả thêm tiền cho các mối quan tâm về đạo đức xã hội, bảo vệ thiên nhiên, giá trị văn hóa, phòng chống biến đổi khí hậu,…

Các sản phẩm kinh tế nông nghiệp bao gồm cả nông sản tươi sống, sản phẩm chế biến, phế, phụ phẩm tái sử dụng,… và cả từ vật tư đầu vào như phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn chăn nuôi, máy nông nghiệp…

Nhiệm vụ của ngành nông nghiệp đa chức năng không chỉ là đảm bảo an ninh lương thực, xóa đói giảm nghèo, là bệ đỡ cho đất nước những lúc khó khăn mà còn phục vụ kết hợp công nghiệp chế biến chế tạo, dịch vụ và du lịch, gắn với phát triển môi trường xanh, với phát huy văn hóa cổ truyền, với bảo vệ Tổ quốc và đóng góp cho nhân loại. Đó là tư duy nông nghiệp đa giá trị.
 

111
 

Nói về nông nghiệp trách nhiệm, có câu hỏi là: “Thế xưa nay, chúng ta làm nông nghiệp vô trách nhiệm à?” Trách nhiệm nói ở đây là trách nhiệm mới đối với cả người tiêu dùng, cả cho người sản xuất và cả với toàn xã hội. Thị trường mới đòi hỏi sản phẩm nông nghiệp phải được sản xuất có trách nhiệm với người tiêu dùng.

Thu nhập tăng lên thì người tiêu dùng đã vượt qua vấn đề ăn no, ăn ngon mà muốn ăn bổ, ăn có giá trị. Sản phẩm phải tích hợp được đa giá trị dinh dưỡng, văn hóa, môi trường… vì thế sản xuất nông nghiệp, xuất khẩu nông sản phải xanh vững bền và nhân đạo ổn định.

Ngược lại, thị trường cũng đòi hỏi khách hàng có trách nhiệm với người sản xuất. Để họ được hưởng thương mại công bằng, an toàn lao động, môi trường sống trong lành, có chính sách xã hội đảm bảo. Các thị trường còn đòi hỏi vật nuôi được hưởng phúc lợi hợp lý, có đủ không gian sống, không bị ngược đãi; cây trồng phải trên các địa bàn không phá rừng, thủy sản đánh bắt phải bảo vệ khả năng tái tạo…

Và gần đây, sản xuất nông nghiệp còn đi kèm các yêu cầu để giảm phát thải cac-bon, hạn chế hiệu ứng nhà kính để đảm bảo tương lai cho xã hội loài người. Sản xuất cũng không còn đơn thuần chạy theo quy mô, sản lượng mà là câu chuyện giá trị chung và phúc lợi cho tất cả các bên.
 

111
 

Một chuyện khác là tư duy nông nghiệp bền vững. Hôm nay chúng ta đã phá nhiều núi đá vôi, đào hết cát sông, chặt trắng nhiều khu rừng, đánh bắt tận diệt phá nhiều bãi biển, vét hết than lộ thiên, rút kiệt nhiều nước ngầm, giết phần lớn thú hoang, và đang bới khoáng sản, hút dầu thô, xây thủy điện,… để lấy vật liệu xây dựng, có hàng hóa xuất khẩu, đạt mục tiêu tăng trưởng GDP bằng mức tiêu xài năng lượng quá lớn, bằng chỉ số vốn đầu tư lãng phí, bằng năng suất lao động thấp kém…  

Đó là cách sống tiêu dùng hôm nay không tính đến lợi ích con cháu mai sau, kém đảm bảo vững bền, cả về môi trường tự nhiên và xã hội ngay hôm nay. Trong các đợt khủng hoảng như dịch bệnh Covid-19 nếu không có nông thôn để rút lao động về tá túc, không có nông nghiệp để sản xuất lương thực thực phẩm, giữ CPI ở mức thấp, chống lạm phát, xuất khẩu để đảm bảo giá trị của đồng tiền Việt Nam thì kinh tế vĩ mô Việt Nam sẽ không ổn chứ chưa nói đến vấn đề lòng dân.

Nông nghiệp như tấm áo giáp, nông thôn như pháo đài đối với đất nước những lúc khó khăn. Phát triển vững bền là giải pháp rẻ tiền, hiệu quả nhất đảm bảo an ninh quốc gia, ổn định phát triển.
 

111
 

Có thể còn nói rất nhiều được về các tư duy mới như nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ số, nông nghiệp thông minh…

Chưa kể đến các tư duy mới về nông dân và nông thôn. Trong một thời gian ngắn vừa qua, chúng ta cũng đã thay đổi rất nhiều về tư duy phát triển. Ví dụ như ở Đồng bằng sông Cửu Long đã nhất trí về chủ trương phát triển thuận thiên từ nguyên tắc “sống chung với lũ” đến “phát triển các công trình theo không hối tiếc”, trong cả nước đã thống nhất thu hẹp diện tích đất lúa để đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp sang thủy sản và lâm nghiệp, cây dài ngày.

Chuyển từ tư duy lâm nghiệp là để phục vụ môi trường sang tư duy là ngành kinh tế, trồng rừng đã phối hợp với công nghiệp chế biến trở thành mũi nhọn xuất khẩu mới và tăng nhanh tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam,… Tuy nhiên, cuộc đấu tranh cho tư duy mới không hề dễ dàng. 

Sau lũ lụt gây thiệt hại cho hàng trăm ngàn người thập kỷ 1990, Hà Lan thay đổi tư duy chinh phục thiên nhiên bằng đê điều, kè biển, cửa cống sang mở ra “không gian sông ngòi”, tạo khu chứa lũ, ngập, thích ứng tình huống cực đoan.

Và các kỹ thuật và chiến lược mới học từ Hà Lan đã giúp Bangladesh giảm kỷ lục thương vong lũ lụt gần đây. Thế nhưng kiến nghị của chuyên gia Hà Lan khi qui hoạch Đồng bằng sông Cửu Long cân nhắc mở rộng giai đoạn 2 và 3 dự án xây hệ thống Cái Lớn - Cái Bé để tránh tác động bất lợi môi trường vẫn đang tranh luận gay gắt.

Cuộc tranh luận khác, đã kéo dài 10 năm là tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam với tốc độ 350 - 320 km/giờ thay máy bay trở khách hạng sang mà không vận chuyển hàng hóa.

Thế nhưng mới đây, đường sắt tốc độ cao Trung Quốc - Lào đã đi vào hoạt động sau có 5 năm xây dựng với tốc độ 160 km/giờ, vận chuyển cả du khách và hàng hóa giữa 2 nước trong nửa ngày. Chi phí vận chuyển hàng hóa giảm 30 - 40%, mở ra lợi thế quan trọng cho Thái Lan nếu họ nối với tuyến đường này cạnh tranh với nông sản Việt Nam.
 

111
 

160 năm trước, nhà cải cách Nguyễn Trường Tộ đã nhắc mọi người: “Xem thế thì thời thế vận hội trong thiên hạ đã tiến dần tới thời kỳ tráng thịnh, tung hoành bốn phương (…) ta không đến với người, người cũng đến với ta”. Trong thế giới toàn cầu hóa hôm nay, chậm chân trong đổi mới tư duy dẫn đến nguy cơ mất tự chủ kinh tế.

Ngay nuôi và chế biến cá tra là ngành Việt Nam “một mình một chợ” trên thị trường thế giới nhưng chính các doanh nghiệp Việt tự giẫm chân lên nhau, hạ giá xuống để dành thị trường. Muốn làm chủ chuỗi giá trị, làm chủ thị trường, vấn đề cốt yếu là phải tổ chức nhau lại.

Nông dân nhỏ chỉ có hợp nhau trong hợp tác xã mới đủ vị thế để cạnh tranh và đàm phán, bỏ qua thương lái trung gian. Doanh nghiệp chỉ có hợp tác tốt với nhau trong hiệp hội thì mới đủ khả năng bước ra thị trường thế giới. 
111

Việt Nam hôm nay đã mở rộng cánh cửa hội nhập toàn cầu, vấn đề không phải là nói cho nhau nghe hay tranh cãi nhau về tư duy mà là quyết tâm thực hiện. Cái gì sai phải kiên quyết từ bỏ, lấy thực tiễn, lấy khoa học làm thước đo, quyết tâm biến tư duy mới thành hành động đúng. Muốn vượt qua bẫy thu nhập trung bình, muốn vươn lên bằng các nước trong khu vực, chúng ta phải kiên quyết hành động cho tương lai. Trong cuộc chơi của cơ chế thị trường, mọi địa phương hay quốc gia phải đứng trên lợi thế của mình để phát triển. Thay đổi tư duy phải vượt qua định kiến kinh tế tương lai thuộc về công nghiệp.

Đúng là trong nền kinh tế hiện đại, sản xuất nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 5-7% GDP, dân số nông thôn chỉ chiếm khoảng 5-10% những cả nền kinh tế liên quan, các đối tượng phối thuộc với nông nghiệp thì lớn hơn gấp 4 -5 lần như thế. Trong giai đoạn 15 - 20 năm tới, ở những vùng có lợi thế như Đồng bằng sông Cửu Long hay Tây Nguyên thì nông nghiệp vẫn có thể trở thành ngành chủ đạo, những ngành khác phải phục vụ nó, phát huy vai trò của nó và lấy nó để phát triển mình.

Để Việt Nam trở thành “cánh đồng của thế giới”, “nhà bếp của thế giới” thì nông nghiệp không thể là ngành phải hi sinh, phục vụ cho công nghiệp, dịch vụ.

Vai trò của nông nghiệp Việt Nam trong tương lai không chỉ là nền tảng, trụ đỡ như những năm qua mà phải là động lực, cốt lõi của nền kinh tế, đóng vai trò thúc đẩy công nghiệp và dịch vụ để trở thành lợi thế và sức mạnh của đất nước.

Sức mạnh của chúng ta là thiên nhiên nhiệt đới tuyệt vời, dù biến đổi khí hậu khắc nghiệt vẫn có những vùng sản xuất vững bền, đủ lao động, đủ nguồn nước. Trên tất cả là sức mạnh của con người Việt Nam. Phải chế biến sâu phần lớn nông sản thô, kể cả phế phụ phẩm. Nông sản chuyển thành thực phẩm chức năng, thuốc chữa bệnh, nguyên liệu may mặc, nguyên liệu thủ công mỹ nghệ…

Chúng ta phải bán máy móc nông nghiệp, máy chế biến nông sản… Lao động xuất khẩu lao động phải là người làm vườn, người đánh cá, người chăm sóc cây cảnh, nhân giống ghép cành, người nấu bếp…

Thực tế của Israel, Hà Lan và các nước phát triển nông nghiệp dựa trên công nghệ cao và tổ chức gắn bó cho thấy suất đầu tư trên một đơn vị diện tích nông nghiệp hiện đại, năng suất của nông nghiệp tiên tiến tương đương công nghiệp, dịch vụ.
 

111
111

Cuộc bỏ về của 1,3 triệu lao động từ thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh công nghiệp trong đợt dịch vừa qua đặt ra câu hỏi lớn: Làm nào thế để làm chủ tiến trình hàng chục triệu người sẽ dịch chuyển từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp, chuyển dịch từ nông thôn về đô thị…

Và tôi nghĩ rằng không một ai, không một quốc gia nào, không một lực lượng doanh nghiệp nào đủ mạnh để đủ sức tạo dựng sự thay đổi vĩ đại đó. Điều cần làm là xây dựng chiến lược trao quyền cho người nông dân để chính họ đóng vai trò chủ thể của quá trình lột xác xã hội, thay đổi sinh kế, địa bàn sinh sống, thay đổi ngành nghề…

Muốn như thế phải thay đổi cách quản lý, tổ chức, dịch vụ hỗ trợ đầu tư công để biến người dân thực sự trở thành chủ thể. Có như thế chúng ta mới có được nông thôn thực sự hiện đại hóa, nông dân thực sự có tinh thần làm chủ, có trí tuệ, năng lực và tác phong công nghiệp.

Tình trạng khó khăn đầu ra, ùn ứ nông sản phải giải quyết dứt điểm. Trong một nền kinh tế có độ mở lên tới 200%, một nền nông nghiệp xuất khẩu 47 - 48 tỷ đô la thì dứt khoát chúng ta phải biết rõ thị trường ra sao, đòi hỏi tiêu chuẩn gì, người tiêu dùng là ai, họ yêu cầu như thế nào, người phân phối ở thị trường là ai, làm thế nào tiếp cận họ?...

Chúng ta cần xây dựng một hệ thống thu thập thông tin chuyên nghiệp, đồng thời có cơ chế tạo động lực để các đại sứ, thương vụ và đội ngũ cộng tác viên, chuyên gia, đối tác chủ động phối hợp tạo ra trăm tay nghìn mắt thu thập thông tin. Chúng ta cần có cơ quan phân tích và dự báo xu hướng tiêu dùng, công nghệ, nhu cầu, tiêu chuẩn từng thị trường, đầu mối mua bán, hệ thống vận chuyển…

Tổ chức các hội nghị để cung cấp thông tin và ra các tạp chí thông tin, tham vấn cho doanh nghiệp, cho nông dân ra quyết định đầu tư sản xuất kinh doanh. Người hoạch định chính sách từ Trung ương đến địa phương cần có cơ chế để căn cứ vào thông tin chính xác mà quản lý nhà nước.
 

111
 

Thị trường trong nước đang thay đổi hàng ngày, mỗi năm hơn 1 triệu người tham gia vào tầng lớp trung lưu. Đô thị hóa tăng nhanh, người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi khắt khe. Thị trường thế giới còn thay đổi mạnh hơn.

Trước đây, Âu, Mỹ đòi hỏi các sản phẩm sạch, an toàn kiểm soát chặt tồn dư chất kháng sinh, hóa học, sau đó họ đòi hỏi sản phẩm phải sản xuất từ những nơi môi trường được bảo vệ, nông dân được đối xử tử tế kèm theo các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường và công bằng xã hội.

Còn bây giờ chúng ta đã cam kết các tiêu chuẩn về giảm phát thải carbon, giảm hiệu ứng nhà kính... để đáp ứng kịp thời với những thay đổi to lớn đó, ở mỗi địa phương, mỗi ngành hàng, cần hình thành các vùng chuyên canh, có cơ sở hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ đồng bộ; có tiêu chuẩn kỹ thuật; có các trung tâm công nghiệp phục vụ sản xuất kết nối với hệ thống dịch vụ logistics đảm bảo số hóa, truy xuất nguồn gốc, làm nền tảng để xây dựng thương hiệu. Như vậy, ước mơ trở thành cường quốc nông nghiệp của Việt Nam sẽ thành hiện thực.

Đầu xuân Xin kính chúc bà con nông dân doanh nhân và đội ngũ cán bộ nông nghiệp tư duy mới và thành công lớn. 
 

111

 

Theo Nông nghiệp Việt Nam

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg
  • Đang truy cập18
  • Hôm nay2,532
  • Tháng hiện tại111,844
  • Tổng lượt truy cập3,081,754
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây