Văn hóa soi đường cho quốc dân đi: Giáo sư Lê Văn Lan " Người ta bán đủ thứ và mua đủ thứ"

Thứ ba - 23/11/2021 11:47
111

Cách đây vài thập niên, khi tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII), nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Khánh đã thốt lên: Bây giờ chúng ta nhiều di sản lắm, di sản thế giới, di sản trong nước nhiều lắm, nhưng đạo đức của con người xuống cấp như thế thì di sản để làm gì? Di sản nhiều mà làm cho con người bị coi thường đi thì di sản để làm gì?

Còn nhớ khi Giáo sư Ngô Đức Thịnh còn sống đã có lần chia sẻ: Văn hoá truyền thống được phục hồi, đời sống vật chất của nhân dân cao hơn trước. Nhưng đạo đức, tức là vấn đề hình thành nhân cách con người thì đi xuống. Văn hoá bề ngoài hào nhoáng, nhưng đạo đức con người đi xuống.

Tính vụ lợi ngấm vào xã hội tới mức dự án nào mà có tiền thì làm hồ hởi, làm cái gì cũng phải tiền. Mà thực tế, tiền vẫn không tạo ra văn hoá. Có những công trình khoa học được đổ tiền tỷ vào rồi nhét vào ngăn kéo. 

Có một nhà nghiên cứu nói với chúng tôi rằng, cụ Đào Duy Anh có được nhà nước cấp tiền đâu mà công trình để đời. Cho nên không phải cứ nhiều tiền là được. Nhiều tiền rơi vào những người say mê sẽ tạo nên chất lượng cao, nhưng rơi vào người chỉ tìm cách "giải ngân", tiêu hết tiền thì làm gì có văn hóa.

Có thể nói rằng xã hội những năm qua đã thành công trong việc phát triển văn minh vật chất nhưng đạo đức, lối sống thì không phải lúc nào cũng song hành.

Tuy nhiên, nói như GS.TS Đỗ Quang Hưng, kể ra hiện tượng xuống cấp của văn hoá Việt Nam thì rất dễ, lên án cũng rất dễ. Nhưng như Mác từng nói, muốn hưởng thụ văn hoá thì phải có giáo dục. Mà thái độ hưởng thụ văn hóa là một quá trình dạy dỗ và chuẩn bị dần dần.

Bởi vậy ở bài thứ 2 của loạt bài "Văn hóa soi đường cho quốc dân đi", trong cuộc trò chuyện với Giáo sư Lê Văn Lan, không chỉ phản ánh sự xuống cấp văn hoá, ông còn thể hiện một niềm tin rằng chúng ta phải kiên nhẫn chờ đợi, một mạch nguồn văn hoá vẫn đang chảy, cho dù có chậm và từ từ.

111
Quan họ - Di sản văn hoá phi vật thể
 

Thưa Giáo sư, ông có nhận định gì về văn hoá thời kỳ này? Văn hoá chúng ta đang ở đâu trong tiến trình lịch sử?

- Một thời kỳ lịch sử và văn hóa của dân tộc ta chính thức bắt đầu và được mở ra từ năm 2007 bằng sự kiện Việt Nam chính thức ra nhập WTO. Lịch sử sẽ gọi tên thời kỳ này là thời kỳ Hội nhập. Như đã gọi tên thời kỳ từ năm 1986 với sự kiện Đại hội Đảng lần thứ VI là thời kỳ Đổi mới.

Thời điểm khi chúng ta hội nhập, thế giới đang ở vào Đợt sóng thứ 3 theo cách nói của TS. Alvin Toffler trong cuốn sách The Third Wave (Đợt sóng thứ 3) của ông.

Nhưng để đến được Đợt sóng thứ 3 thế giới đã buộc phải trải qua một thời kỳ mà nhiều bộ phận của nó đã phải trả giá rất đắt để qua được. Ấy là giai đoạn đầu của đợt sóng thứ 2 mà nếu đem Tư bản luận của Các Mác soi rọi vào sẽ thấy ngay đây chính là giai đoạn mà Mác gọi là chủ nghĩa tư bản dã man. Tức là thời kỳ con người đã coi lợi nhuận, tiền bạc của cải vật chất là tất cả và phải tìm mọi cách để có được. Văn hóa của giai đoạn này vì thế phản văn hóa và phi nhân tính.

Cho nên, nếu nhìn lại, thế giới đã đi qua thời kỳ đó thì chúng ta lại vấp phải, đó là phần nào bị ảnh hưởng của giai đoạn đầu của đợt sóng thứ 2 trong quá trình hội nhập.

111
 

Cụ thể sự vấp váp đó được biểu hiện như thế nào, thưa ông?

- Để có tiền thì người ta dễ dàng đem "bán" mọi thứ, từ cặp chân dài đến "cái ngàn vàng", từ tình nghĩa vợ chồng đến đạo đức cha con.

Rồi khi có tiền thì lại đem đi mua. Cũng mua đủ thứ. Mua từ trinh tiết đến quyền lực, nhét tiền cả vào miệng Phật hoặc tay Tiên để cầu tài cầu lộc.

Chưa bao giờ có nhiều đến mức tràn lan những "giả" và "tặc" như những năm qua. Từ các bộ phận giả ở cơ thể phụ nữ đến hàng hóa và thực phẩm giả, từ học hành thi cử giả đến lễ vật (đồ vàng mã) giả, "hát hỏng" (biểu diễn nghệ thuật) cũng giả… Còn "tặc" thì từ "lâm tặc", "sưa tặc", "đinh tặc" đến "cẩu tặc"…

Những dẫn chứng cụ thể cho những điều như thế này vừa vô vàn vừa khủng khiếp. Ai cũng có thể thấy ở bất cứ đâu. Và chúng ta dù không muốn khi nói về thực trạng văn hóa đã có lúc phải dùng đến những từ như "xuống cấp", "suy đồi"…

Thưa Giáo sư, ông cho rằng điều nhức nhối nhất của thực trạng văn hoá những năm qua liên quan đến nhân phẩm con người là gì?

- Ở tầm vĩ mô của thực trạng diễn biến văn hóa những năm qua điều tôi thấy lo lắng là cuộc xâm lăng văn hóa từ nước ngoài mà việc đi hội nhập một cách thiếu tỉnh táo và hồn nhiên đã tạo điều kiện, thêm môi trường thuận cho nguy cơ ngày càng rõ nét này.

Trong đó có việc thể hiện các chương trình kệch kỡm, lai căng… trên sóng truyền hình núp dưới "chiêu bài" là các format đi mua của nước ngoài mà vì tôn trọng bản quyền nên phải làm như bản gốc của họ.

111
 

Nhưng đau đớn là việc hàng trăm cô gái Việt Nam kéo nhau về một nơi, ngồi một chỗ để những người nước ngoài đến chấm, chọn làm vợ và họ bỏ một số tiền ra gọi là cưới thế là rổn rảng, hồn nhiên bỏ nhà, bỏ quê, bỏ nước ra đi đến nước ngoài sinh con cái cho họ. 

Hình ảnh này diễn ra vào những năm trước khiến chúng ta nhức nhối câu hỏi: Tại sao người nước ngoài lại có thể dễ dàng phá vỡ truyền thống hôn nhân gia đình Việt Nam cùng nhân cách và lòng tự trọng Việt Nam ở một bộ phận các cô gái trẻ đến như thế?

Thưa Giáo sư, tình trạng văn hoá của những năm đầu hội nhập đó có nguyên nhân từ việc ta mải lo làm kinh tế mà xao nhãng văn hoá hay không?

- Tôi là người luôn muốn đặt câu hỏi ấy. Những sự xuống cấp về văn hóa như tôi dẫn chứng một phần ở trên chúng từ đâu đó ngấm cả vào bộ máy công quyền. Những chuyện ăn chơi không chỉ dừng ở những đảng viên cấp vụ, viện, cục…

111
 

Thưa ông, Hội nghị Văn hoá toàn quốc sắp tới cần phải chỉ ra yêu cầu gì để chấn hưng và phát triển nền văn hoá Việt Nam?

- Cần có những câu khẳng định cụ thể và mạnh mẽ về những yêu cầu đặc trưng của văn hóa Việt Nam ở thời kỳ hội nhập. Đây là thời kỳ văn hóa xã hội chủ nghĩa với tinh thần cộng đồng, mình vì mọi người, mọi người vì mình và có tính kỷ cương chứ không thể và không phải là văn hóa của chủ nghĩa tư bản dã man chỉ biết có tiền và lợi nhuận. 

Đó là một nền văn hóa bản lĩnh Việt Nam chứ không phải chỉ dừng lại ở "Đậm đà bản sắc dân tộc". Đó phải là một nền văn hóa nhân tính, nhân văn, nhân đạo, nhân nghĩa, nhân ái Việt Nam. Một nền văn hóa trí tuệ Việt Nam.

Xin cảm ơn Giáo sư!

Theo Dân Việt

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg
  • Đang truy cập35
  • Hôm nay6,280
  • Tháng hiện tại115,592
  • Tổng lượt truy cập3,085,502
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây