Văn chương và bạn đọc

Thứ hai - 15/06/2020 09:20
Mới đây, rảnh rỗi chuyện nghỉ dạy mùa dịch, có nhà điêu khắc đến thăm bạn là một nhà thơ, chụp hình chung rồi viết kèm mấy dòng trên phây, đại ý sao lâu quá không thấy anh in tập thơ nữa sau một tập thơ khá ấn tượng cách đây gần 30 năm. Cuộc trò chuyện có đoạn: in để làm gì, có ai đâu mà tặng, mà tặng họ có đọc không, và mấy người đọc? Chủ phây thêm dòng cảm thán hình tượng: “cất công bỏ tiền xuất bản tập thơ có khác gì ném một cành hồng dưới đáy giếng và chờ một tiếng vang”. Rồi, thấy tội thơ, v.v… Nhiều chia sẻ đồng cảm. Cũng có một nhà thơ phản bác rằng viết vậy là xúc phạm người khác, vì in thơ chỉ để kỷ niệm, tặng nhau cho vui, đâu ai nghĩ chuyện tạo tiếng vang?

111       Chuyện không mới. Ngót trăm năm trước, Tản Đà tiên sinh từng phổ cái nỗi niềm bằng bài thơ dài Hầu trời, vừa than “Văn chương hạ giới rẻ như bèo” vừa “tự sướng” rằng “Chư tiên ao ước tranh nhau dặn/ Anh gánh lên đây bán chợ Trời!”. Là gánh tất tần tật các kiểu văn thi sĩ này khoe đấy, hay lắm, giá trị lắm mà bọn trần thế không chịu mua. Ngông và lỡm mình cho vui thôi. Sau chút, Nguyễn Bính còn thẳng thắn đến riết róng: “Nhất khuyên đừng lấy chồng thi sĩ/ Nghèo lắm con ơi, bạc lắm con.”

Như giá thịt heo sau mùa dịch tả Châu Phi, như giá hải sản, hoa, trái cây… mùa Cô-vít thôi mà, chuyện cung cầu. Thời hàng trăm tờ báo, tạp chí xuất bản đều có trang thơ, rồi thơ nở rộ trên các trang cá nhân tương tác… Có người than, rằng trên mấy diễn đàn văn chương lớn bây giờ thơ (văn) hay ít quá.

Thực ra, văn chương (nghệ thuật) hay thời nào chả hiếm.
 
***
Cũng mới đây, trong khuôn khổ Hội sách trực tuyến quốc gia 2020, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều giao lưu với độc giả chủ đề “Hội chợ sách La Habana và câu chuyện văn hóa đọc Cuba anh hùng” được báo VN.net (2/5/2020) lược ghi lại với cái tít: Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: “Phải tới hội sách như tới tham dự một lễ hội”. Từ vị trí công việc trước đây và bây giờ là Phó chủ tịch Hội Nhà văn Á- Phi, Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, ông đi nhiều nước, tham gia giao lưu văn hóa, hội sách trên 50 quốc gia, nhưng nhà thơ chọn nói về Cuba, đất nước bị cấm vận triền miên mà sau 30 năm trở lại, ông vẫn thấy người dân nơi đây “ý thức về sách, coi sách như di sản lớn nhất của nhân loại”. Ông kể gặp cặp vợ chồng đi một ngày đường để tới hội sách chờ mua sách cho gia đình đủ dùng cả năm, dù họ thường xuyên thiếu lương thực thực phẩm. Nhà thơ nhắc lại thời chiến tranh, những người lính đều có sách trong ba lô và văn hóa đọc, khát đọc không thua bất kỳ dân tộc nào, rồi giờ, “chúng ta đã đi qua vẻ đẹp văn hóa ấy để bước vào cuộc sống mà đôi khi chúng ta không xác định được chúng ta là ai”. Và ông so sánh (với Cuba), vừa ao ước vừa như tiếc nuối: “Tôi chưa thấy người Việt Nam chuẩn bị tới ngày hội sách như chuẩn bị tới một lễ hội hay một nghi lễ nào đó”.

Vấn đề phát triển kinh tế không thể “quên” văn hóa, tầm quốc gia hay gia đình không bàn ở đây. Nhắc lại vài chia sẻ của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cũng chỉ nêu một hiện trạng chung về chuyện đọc sách.

Đâu đó người ta viết, kể, cũng nhiều, rằng ở các nước văn minh, nhịp sống dù hối hả nhưng mỗi người đều sẵn trong túi xách cuốn sách, đọc lúc chờ tàu, trên xe. Đọc như một nhu cầu, một thói quen, chưa cần nâng lên thành văn hóa. Một ngày nào đó, tôi tin, Việt Nam cũng hình thành nhu cầu này, không phải trở lại chuyện sách là người bạn, thiêng liêng trên đường ra trận như trong chiến tranh nhà thơ Nguyễn Quang Thiều kể, mà là cần, sách là cần thiết. Vì lợi ích chính người đọc.

Với người cầm bút, đọc cũng là học, cả cái dở của người khác. Nhưng nhiều người viết bây giờ chỉ đọc mình. Chưa nói mua sách, cả báo, tạp chí được tặng theo chế độ, chẳng mấy khi giở ra nếu không có bài mình. Họ đọc bài mình, như con chồn hương, thỉnh thoảng ngoặc cái đuôi lại hít hà. Cũng chẳng có gì đáng trách cả. Mỗi người đều có nhu cầu riêng. Chuyện cầm bút, hưởng thụ càng khác nhau.
 
***
Có một thực tế: ngoài chuyện đọc tương tác qua lại trên các trang cá nhân, những bài viết điểm sách trên báo ít người đọc, trừ tin, bài phát hiện chuyện… đạo văn! Mà chuyện đạo, nhái (văn chương, nghệ thuật, công trình nghiên cứu…) gần đây quá nhiều, đến mức dân chúng không buồn nói, viết về nó nữa... Đạo, nhái đã thành bình thường, người vướng phải từ kẻ học hàm học vị đến các nhà tên tuổi, đến thế hệ rất trẻ.

Chuyện in ấn tràn lan, kém chất lượng khiến bạn đọc nản. Chuyện đạo, nhái các kiểu khiến người đọc nghi ngờ khi gặp một bài hay. Người cầm bút đàng hoàng, cẩn trọng sẽ thấy tổn thương chung nhưng người vướng chuyện đạo, nhái sẽ trả giá, ít nhất là lấy lại niềm tin nơi bạn đọc.

Nhiều người bảo văn chương giờ chán quá, ít tác phẩm hay. Tôi không nghĩ vậy. Chính thời này mới có nhiều tác phẩm hay vì được mở rộng các biên độ sáng tác và giao lưu. Chuyện nở rộ in ấn quảng bá, đạo nhái tràn lan, vàng, rác lẫn lộn, cũng bình thường - ai có bộ lọc tốt sẽ tìm thấy cái mình cần. Bộ lọc nào sản phẩm nấy, quy luật tự nhiên thôi, đừng lo…
 
***
Văn chương là một nghề như bao nghề khác trong xã hội. Nó làm ra hàng hóa: những tác phẩm. Chẳng việc gì biến nó thành sang quý hơn vốn có. Người tiêu dùng sẽ mua cái họ cần. Có hàng souvenir, hàng thị trường, hàng độc, hàng lạ. Ai năng lực nào thì lựa chọn sản xuất nấy. Nghĩ viết cho vui, cả cho sang nữa (nếu coi nhà văn nhà thơ sang hơn các nhà khác), rồi in tặng bạn, giao lưu, cũng tốt, lương thiện thôi mà. Nghĩ viết “để đời” thì cứ, chẳng ảnh hưởng tới ai. Thời gian và bạn đọc sẽ công bằng sàng lọc.

Bạn đọc - người mua hàng, chắc chắn mãi còn, và càng lúc càng thông minh trong lựa chọn…

 
Tác giả: Lê Hoài Lương
Nguồn Văn nghệ số 24/2020

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Bình luận - Tọa đàm - Giao lưu

Mỗi ngày một bài hát tôi yêu

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg

TRANG THƠ VĂN

Thống kê

  • Đang truy cập14
  • Hôm nay4,370
  • Tháng hiện tại14,942
  • Tổng lượt truy cập3,249,806

Người làm báo Hưng Yên

© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên

Đơn vị quản lý trang thông tin

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây