Thuốc và thực phẩm chức năng giả: Sát thủ thầm lặng đe dọa sức khỏe cộng đồng

Thứ ba - 27/05/2025 10:10
Sức khỏe là tài sản quý giá nhất của con người. Thế nhưng, tài sản ấy đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi một “sát thủ thầm lặng”: thuốc và thực phẩm chức năng giả. Không chỉ gây hại trực tiếp đến người tiêu dùng, vấn nạn này còn làm xói mòn niềm tin vào hệ thống y tế, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế và an sinh xã hội.
thuoc gia 3
Số lượng mẫu thuốc giả được phát hiện qua kiểm nghiệm có xu hướng tăng nhanh.
Hiểm họa ẩn mình trong từng viên thuốc, gói thực phẩm

Theo Tổ chức Y tế thế giới, khoảng 11% thuốc chữa bệnh tại các quốc gia đang phát triển là thuốc giả, và có thể là nguyên nhân mỗi năm gây tử vong cho hàng chục ngàn trẻ em mắc các chứng bệnh như sốt rét hay sưng phổi. Riêng tại Việt Nam, tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng trong thời gian gần đây có xu hướng tăng trở lại, khiến nhiều người lo lắng. Việt Nam không nằm ngoài vòng xoáy đó.

Thị trường dược phẩm và thực phẩm chức năng hiện đang là một trong những ngành có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất tại Việt Nam. Theo báo cáo của BMI Research, giá trị thị trường dược phẩm Việt Nam năm 2023 ước tính đạt gần 7 tỷ USD, trong khi thực phẩm chức năng đạt hơn 700 triệu USD và vẫn tiếp tục tăng trưởng mạnh. Và BMI Research dự báo thị trường dược phẩm Việt Nam sẽ đạt 16,1 tỷ USD vào năm 2026, với tỷ lệ tăng trưởng kép lên tới 11% tính theo đồng Việt Nam. Tính đến năm 2022, Việt Nam có 51 doanh nghiệp dược có vốn đầu tư nước ngoài, 228 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn WHO - GMP (thực hành tốt sản xuất thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới - WTO), 12 doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn GMP cao như EU, PICs, JAPAN, TCA. Con số này cho thấy công nghiệp dược Việt Nam thực sự đã có bước tiến khá dài, bởi năm 2017 chỉ có 2 doanh nghiệp đạt GMP.

Theo Euromonitor, trong khoảng 10 năm trở lại đây, thị trường thực phẩm chức năng tại Việt Nam thực sự bùng nổ. Năm 2022, ngành thực phẩm chức năng tại Việt Nam đã đạt quy mô khoảng 2,4 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) dự kiến khoảng 7% trong giai đoạn 2023–2028. Khảo sát của Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam cũng cho thấy thị trường này đang tăng trưởng khoảng 15% mỗi năm, với hơn 60% người tiêu dùng trong nước đã từng sử dụng các sản phẩm thực phẩm chức năng. Không thể phủ nhận trên thị trường thực phẩm chức năng có nhiều sản phẩm tốt, nhưng bên cạnh đó là rất nhiều những sản phẩm kém chất lượng, sản phẩm giả đang xuất hiện ngày càng nhiều gây bức xúc, bất an cho người dân. Không giống thuốc, vốn phải trải qua các giai đoạn thử nghiệm tiền lâm sàng, lâm sàng, kiểm định gắt gao, thực phẩm chức năng ở Việt Nam có thể được "sinh ra" trong vài tuần lễ. Một công thức được lấy từ internet, một hồ sơ tự khai "phù hợp quy định", một bản kiểm nghiệm từ phòng lab tư nhân, và thế là đủ để sản phẩm bước ra thị trường với vẻ ngoài chuyên nghiệp và một câu thần chú muôn thuở: "không phải thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh".

Từ các loại thuốc điều trị bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, ung thư đến các loại thực phẩm chức năng quảng cáo tăng cường sinh lực, giảm cân, bổ não…, thị trường Việt Nam xuất hiện ngày càng nhiều sản phẩm giả, nhái tinh vi. Các đối tượng thường sử dụng vỏ hộp thật, mã QR giả, hoặc thậm chí sao chép toàn bộ bao bì chính hãng để đánh lừa người tiêu dùng. Thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc thật - giả được đặt cạnh nhau. Đại diện cơ quan quản lý thị trường nhận định, bằng phương pháp thông thường, không thể dễ dàng phát hiện tân dược thật, giả một cách chính xác. Kiểm nghiệm thành phần, chất lượng thuốc... là phương pháp được lựa chọn tối ưu để xác định độ thật - giả của một sản phẩm, nhưng cần một khoản kinh phí lớn và thời gian dài để đánh giá, điều tra. Đây cũng là rào cản lớn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng.
thuoc gia 1
Hàng loạt thuốc giả, thực phẩm chức năng giả vừa bị Công an TP. Hà Nội phát hiện. Ảnh: Công an TP. Hà Nội.
Tác hại không chỉ dừng ở sức khỏe

Mới đây, Phòng cảnh sát kinh tế, Công an Hà Nội vừa triệt phá ổ nhóm sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc và thực phẩm chức năng giả do Phạm Ngọc Tiến và Đoàn Thị Nguyệt trú số 1, liền kề 11, khu đô thị Xa La, phường Phúc La, quận Hà Đông, Hà Nội. Đây là vụ án lớn nhất từ trước tới nay về hàng giả, hàng nhái, điều này khiến dư luận vô cùng hoang mang và lo lắng. Ông Vũ Hồng Thái (TP. Hưng Yên) chia sẻ: “Tôi thường xuyên sử dụng các loại thuốc và thực phẩm chức năng để điều trị bệnh và tăng cường sức khoẻ. Tuy nhiên trong thời gian gần đây khi cơ quan công an liên tiếp phát hiện, triệt phá nhiều đường dây, cơ sở sản xuất thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, khiến người dân như tôi cảm thấy hoang mang và vô cùng lo lắng”. Theo ông Thái, chỉ cần tìm kiếm trên điện thoại về các sản phẩm chức năng tốt cho sức khoẻ thì nhận được hàng trăm quảng cáo đến từ các thương hiệu khác nhau, với nhiều công dụng và sản phẩm nào có cam kết của người bán, lời khuyên từ các chuyên gia, người nổi tiếng… Thuốc và thực phẩm chức năng giả không chỉ không mang lại tác dụng điều trị mà còn có thể gây ra những hậu quả khôn lường: dị ứng, ngộ độc, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong. Đặc biệt nguy hiểm khi bệnh nhân sử dụng thuốc giả trong điều trị bệnh nặng, khiến bệnh tiến triển xấu đi, mất cơ hội điều trị kịp thời.
thuoc gia 2
Đối tượng Phạm Ngọc Tiến và vợ là Đoàn Thị Nguyệt (địa chỉ: Số 1, Liền kề 11, Khu đô thị Xa La, phường Phúc La, quận Hà Đông, Hà Nội) cầm đầu ổ nhóm sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc và thực phẩm chức năng giả.
Ngoài ra, việc sử dụng sản phẩm không rõ nguồn gốc còn dẫn đến tình trạng kháng thuốc, một trong những mối đe dọa lớn nhất với y học hiện đại. Cơ quan chức năng cũng lo ngại tình trạng thuốc giả góp phần tiếp tay cho các hoạt động phi pháp như rửa tiền, buôn lậu, phá hoại nền sản xuất trong nước.

Thực phẩm chức năng không sai. Thậm chí, trong rất nhiều trường hợp, nó góp phần hỗ trợ sức khỏe, cải thiện chất lượng sống và phòng ngừa bệnh tật – nhất là khi được sử dụng đúng cách, đúng nhu cầu và đúng bằng chứng khoa học. Nhưng nếu tiếp tục tạo ra một hành lang quá rộng, quá dễ dãi – để sản phẩm dễ dàng ra đời, lan truyền không kiểm soát, được quảng bá bởi người nổi tiếng thay vì dữ liệu y học, và vận hành dựa trên cơ chế “tự chịu trách nhiệm” thì chắc chắn sức khỏe hàng ngàn người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng, tác động. Đây đang là một thị trường lớn và chính vì lớn, nó càng cần một sự kiểm soát chặt chẽ hơn, minh bạch hơn, khoa học hơn.

Cuộc chiến cam go của lực lượng chức năng

Thực tế cho thấy, lực lượng chức năng đã nhiều lần triệt phá các đường dây sản xuất và buôn bán thuốc, thực phẩm chức năng giả với quy mô lớn. Gần đây nhất, ngày 16/5/2025, Phòng Cảnh sát kinh tế (PC03) Công an TP Hà Nội vừa triệt phá thành công một ổ nhóm chuyên sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm và trang thiết bị y tế do Phạm Ngọc Tiến và vợ là Đoàn Thị Nguyệt cầm đầu. Phạm Ngọc Tiến chỉ đạo Lương Thị Yến (kế toán công ty) thành lập 17 công ty, trong đó, 6 công ty có chức năng nhập khẩu hàng hóa và 11 công ty chuyên phân phối hàng hóa trong nước. Thời gian đầu, Tiến nhập khẩu các loại thực phẩm chức năng sản xuất ở nước ngoài để phân phối trong nước. Khi thấy thị trường phản hồi tích cực và tiêu thụ được nhiều hàng, Tiến bắt đầu nảy sinh ý định tự sản xuất, gia công trong nước nhưng dán nhãn thương hiệu nước ngoài để bán ra thị trường. Các đối tượng khai nhận đã bắt đầu sản xuất, buôn bán hàng giả từ năm 2020, tiêu thụ tại nhiều hiệu thuốc và bệnh viện trên toàn quốc. Tất cả các nhãn mác trên sản phẩm đều ghi bằng tiếng nước ngoài, thể hiện xuất xứ từ các quốc gia như Tây Ban Nha, Pháp, Mỹ...

Tuy nhiên, các đối tượng buôn lậu ngày càng tinh vi, lợi dụng công nghệ và kẽ hở pháp lý để hoạt động. Trong khi đó, việc quản lý thị trường còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân lực, thiết bị kiểm nghiệm, cũng như quy định chưa đồng bộ giữa các cơ quan chức năng.

Người tiêu dùng cần là “lá chắn” đầu tiên

Trước thực trạng đáng báo động này, việc nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt. Người tiêu dùng cần cảnh giác với các sản phẩm có giá quá rẻ so với thị trường, mua hàng từ các địa chỉ uy tín, kiểm tra kỹ bao bì, mã vạch, tem chống giả. Tuyệt đối không tin vào những lời quảng cáo “thần kỳ” hoặc sử dụng thuốc, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc theo lời truyền miệng.
thuoc gia 5
Người dân cần biết cách phân biệt giữa thực phẩm chức năng thật và giả
Bên cạnh đó, cần phát huy vai trò giám sát của các hội bảo vệ người tiêu dùng, cơ quan báo chí và hệ thống y tế cơ sở. Mỗi người dân cần trở thành một “người gác cổng” cho chính mình và cộng đồng.

Cuộc chiến chống thuốc và thực phẩm chức năng giả không thể thành công nếu chỉ trông chờ vào lực lượng chức năng. Đó là trách nhiệm của toàn xã hội: từ nhà sản xuất, cơ quan quản lý, hệ thống phân phối cho đến từng người dân. Chống lại “sát thủ thầm lặng” này không chỉ là bảo vệ sức khỏe mà còn là bảo vệ đạo đức nghề nghiệp, công lý và niềm tin vào hệ thống y tế. Hơn bao giờ hết, mỗi chúng ta cần tỉnh táo, hành động và lan tỏa thông điệp: Đừng để lòng tham đánh đổi mạng sống!
 
NLBHY

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

BÌNH LUẬN, TỌA ĐÀM, GIAO LƯU

PHIM TỐT, PHÓNG SỰ HAY

Người làm báo Hưng Yên

© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên

Đơn vị quản lý trang thông tin điện tử

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây