Dịch thành “Mộng xuân tàn” và “Sáng mùa xuân” là chưa sát nghĩa

Thứ năm - 31/01/2019 17:12
Mục Người Dọn VườnNLB Hưng Yên đã rất đắn đo khi mở mục Người Dọn Vườn. Vì như các bạn biết đấy, thời buổi này mọi người không muốn chê. NLB Hưng Yên cũng thấm câu “nói thật mất lòng” và “lươn ngắn chê trạch dài”. Nhưng NLB Hưng Yên lại nhớ câu “thuốc đắng dã tật” và NLB Hưng Yên cũng là học theo các nhà báo lớp trước đã từng mở mục “Dọn vườn” và mục “Hoan nghênh bạn đọc phê bình báo”. Vậy NLB Hưng Yên xin mạnh dạn mở chuyên mục Người Dọn Vườn “đặng có thể nhặt cỏ vườn Báo. Nhưng do năng lực có hạn nên cũng không tránh khỏi cảnh “Lợn lành chữa lợn què” hoặc có khi không nhặt cỏ mà lại “chặt cành bẻ hoa”. Vậy kính mong các bản Báo hãy thương tình mà bớt giận mà lượng thứ cho Người Dọn Vườn.
Dịch thành “Mộng xuân tàn” và “Sáng mùa xuân” là chưa sát nghĩa
 
Đầu tiên phải cảm ơn tác giả Đào Hữu Thảnh đã công phu sưu tầm và dịch rất hay bài thơ “XUÂN ĐÁN “ của Chu Văn An – Một nhà nho – Một ông quan thanh liêm cuối đời Trần. ( Bài thơ được đăng trong trang 19 số Xuân Kỷ Hợi Báo Hung Yên). Ông sinh năm 1292 vốn quê làng Văn, xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội  và mất năm 1370 thọ gần 80 tuổi. Theo Đại Việt sử kí toàn thư, ông đọc nhiều sách, học vấn tinh thông, ông dạy con vua Trần Minh Tông (1300 – 1357) và được vua vời làm tư nghiệp Quốc tử giám – tương đương chức hiệu trưởng. Đến đời Dụ Tông (1336 – 1369), thấy quan lại nhũng lạm vô đạo, ông dâng sớ chém 7 quan tham nhưng vua không nghe, ông từ quan, về Chí Linh ở ẩn và dạy học viết sách làm thơ. Ông buồn vì thời thế nhưng dường như cảnh đẹp ở Chí Linh làm ông thêm lạc quan yêu đời hơn. Nói yêu đời hơn vì những con người yêu nước thương dân như ông, như Nguyễn Trãi sẽ không bao giờ thờ ơ buồn nản chán chường mà vẫn yêu thương dân nước. Chính lòng yêu thương dân nước ấy đã cho ông niềm vui. Vì thế trong bài thơ ông viết về mùa xuân ở Chí Linh toát lên vẻ đẹp thanh cao mà những kẻ sỹ tầm thường không thể nào có được. Trong thơ ông vẫn thấy “mây biếc” làm trời cũng phải say; có “ánh hồng” chiếu vào hoa còn đọng sương sớm; và có tiếng chim hót bên suối… Rõ ràng không phải là “ mộng xuân tàn” đượm buồn như tác giả đã dịch: “chim kêu một tiếng mộng xuân tàn”. Nguyên văn chữ Hán春夢殘cần phải hiểu là “tàn” giấc mộng, “tàn” giấc mơ tức là tỉnh giấc, mà cụ thể ở đây là “ tỉnh giấc xuân”. Như vậy là tiên sinh Chu Văn An đang mơ về mùa xuân thì tỉnh giấc, thì hết mơ nhờ  “tiếng chim kêu bên suối”. Nếu dịch là mộng xuân tàn thì không sát nghĩa, từ đó mang cảm giác buồn.  Không riêng gì tác giả Đào Hữu Thảnh, mà nhiều tác giả đã dịch là “mộng xuân tàn”. Còn đối chiếu với tiếng Hán trong bài thơ 春夢殘là “xuân mộng tàn” cần phải hiểu là giấc mơ  trong khi ngủ, mà sự ngủ này lúc xuân về đã “tàn”, sự ngủ đã hết tức là tỉnh giấc. Vậy nên dịch như nhà bác học Lê Quý Đôn và một số tác giả đã dịch là “tỉnh giấc xuân” mới chính xác và là đúng với cái sự kể của cụ Chu Văn An - Là cụ đã tỉnh giấc lúc đang tiết xuân.

Và cũng xin trao đổi với tác giả Đào Hữu Thảnh về dịch tít của bài thơ. Bài thơ của cụ Chu Văn An có đầu đề là 春旦âm Hán Việt là “Xuân đán”  mà dịch là “Sáng mùa xuân” là thừa chữ “mùa”. “Sáng xuân” nghe vừa khỏe mà lại vừa cụ thể rõ ràng về một buổi sáng của mùa xuân. Cụ Chu Văn An không kể về thời gian “sáng” của cả mùa xuân, vì mùa xuân có tới 90 ngày. Trong bài thơ này cụ muốn kể có một buổi sáng mùa xuân khi cụ tỉnh giấc thì đã thấy “mây biếc” với “ánh hồng” chiếu vào “hoa” và “tiếng chim kêu bên suối”. Như vậy đây là một buổi sáng có nắng xuân, có “ánh hồng chiếu lên hoa còn ướt sương sớm”, có tiếng chim… Còn những buổi sáng của cả mùa xuân thì sẽ có ngày nắng ngày mưa. Nên “Sáng mùa xuân” như đầu đề bài thơ đã dịch là khó hiểu và không rõ nghĩa. Nên dịch là “Sáng xuân” cho dễ hình dung và sát với câu chữ của bài thơ hơn.

Người Dọn Vườn tôi xin có thiển ý như vậy gửi tới tác giả Đào Hữu Thảnh cùng bạn đọc. NDV cũng xin chụp nguyên tác cùng bản dịch để quý vị tìm hiểu.
111
Bài thơ được đăng trong trang 19 số Xuân Kỷ Hợi Báo Hung Yên


 

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg
  • Đang truy cập26
  • Hôm nay5,887
  • Tháng hiện tại115,199
  • Tổng lượt truy cập3,085,109
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây