25 NĂM BÌNH THƯỜNG HÓA VÀ BANG GIAO MỸ - VIỆT: “Quan hệ ngoại giao trong một thời kỳ không thể tốt đẹp hơn”

Thứ năm - 16/07/2020 09:23

Trong bức thư trao đổi giữa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng với Tổng thống Donald Trump nhân dịp kỷ niệm 25 năm bình thường hóa và thiết lập quan hệ ngoại giao giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ (12/7/1995 – 12/7/2020), hai nhà lãnh đạo khẳng định duy trì cam kết mở rộng hơn nữa quan hệ giữa hai nước…

111 — Tổng bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Mỹ Donald Trump
ẢNH: NGỌC THẮNG

Vượt khoảng cách địa lý và khác biệt

Thư chúc mừng của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng gửi Tổng thống Donald Trump nhân ngày 12/7 có đoạn viết: “Trên chặng đường 25 năm qua, quan hệ song phương Việt Nam – Hoa Kỳ đã vượt qua xa cách về địa lý và những khác biệt để phát triển tích cực và ổn định, đưa Hoa Kỳ trở thành đối tác hàng đầu của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực. Những năm gần đây, hai nước tích cực phối hợp hiệu quả, tập trung tháo gỡ các vướng mắc, đặc biệt là trong quan hệ thương mại, tài chính, từng bước củng cố và mở rộng quan hệ Đối tác toàn diện trên cơ sở tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Việt Nam tin rằng, với tinh thần gác lại quá khứ, vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai, quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam – Hoa Kỳ ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững, phục vụ lợi ích của nhân dân hai nước và đóng góp cho an ninh, hòa bình và thịnh vượng tại khu vực và trên thế giới”.

Thư của Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Donald Trump nhân dịp trên gửi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam cũng nhấn mạnh: “Sự phát triển của quan hệ đối tác giữa hai nước là kỳ tích đặc biệt. Sự hợp tác ngày nay đã tạo nên nền tảng cho sự tin tưởng và thấu hiểu, cho phép chúng ta thiết lập quan hệ đối tác toàn diện được minh chứng bởi mối quan hệ thương mại ngày càng gia tăng, sự kết nối giữa nhân dân hai nước, hợp tác chiến lược, cùng nhau xử lý các vấn đề nhân đạo và di chứng chiến tranh… Hoa Kỳ duy trì cam kết tăng cường và mở rộng hơn nữa quan hệ giữa hai nước trên cơ sở tầm nhìn chia sẻ về một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương hòa bình và thịnh vượng cũng như tôn trọng chủ quyền lẫn nhau và luật lệ”. Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã trao đổi điện mừng với Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Donald Trump; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã trao đổi điện mừng với Chủ tịch Thượng viện Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Michael Pence và Chủ tịch Hạ viện Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Nancy Pelosi. Cũng nhân dịp này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã gửi điện mừng tới Ngoại trưởng Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Michael Pompeo.

Mối quan hệ đang ở mức tốt nhất từ trước đến nay

Tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao hôm 2/7/2020, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, Lê Thị Thu Hằng cho biết: “Việt Nam kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế, sẵn sàng làm bạn và đối tác tin cậy của tất cả các quốc gia trên thế giới”. Về mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, bà Hằng nói: “Sau 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, sáu năm thiết lập và triển khai quan hệ đối tác toàn diện, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ chứng kiến những bước phát triển tích cực, thực chất trên tất cả các lĩnh vực và trên cả bình diện song phương và đa phương trên cơ sở nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau… Hai bên duy trì thường xuyên các cuộc tiếp xúc song phương và trao đổi đoàn các cấp, duy trì các cơ chế đối thoại, tăng cường thúc đẩy quan hệ trên các lĩnh vực kinh tế - thương mại, khắc phục hậu quả chiến tranh, an ninh - quốc phòng, khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, hợp tác trên các vấn đề khu vực và quốc tế”.

Trước câu hỏi được đặt ra liệu hai nước có nên nâng cấp quan hệ từ “đối tác toàn diện” lên “đối tác chiến lược” hay không, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam trả lời: “Thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục hợp tác nhằm làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới”. Trong dịp kỷ niệm 25 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, hai bên cùng bày tỏ quyết tâm tăng cường hơn nữa mối quan hệ mà theo lời một quan chức ngoại giao Mỹ là đang ở mức tốt đẹp nhất từ trước đến nay.“Việt Nam và Hoa Kỳ đang tiến đến kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao trong một thời kỳ không thể tốt đẹp hơn, mở ra cơ hội hợp tác trên nhiều lĩnh vực”, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink khẳng định như vậy.

Cách đây chưa lâu, hồi tháng 4/2020, báo chí cũng đưa tin là Mỹ đang có kế hoạch tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Truyền thông Ấn Độ thậm chí dùng cụm từ “Bộ tứ cộng” (QUAD Plus) để nói về một cuộc họp trực tuyến về Covid-19 giữa Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, New Zealand, Hàn Quốc và Việt Nam. Trong đó, “QUAD” là cụm từ trước đây dùng để chỉ “bộ tứ kim cương” Mỹ - Nhật - Ấn - Úc. Cách gọi “QUAD Plus” đã khiến nhiều người nhanh chóng đồn đoán về một kế hoạch “liên minh” để tái cấu trúc chuỗi cung ứng, dù theo nguồn tin của báo chí Việt Nam đến nay, chưa có sự liên kết chính thức nào giữa “QUAD Plus” với các sáng kiến tái cấu trúc chuỗi cung ứng, bao gồm cái gọi là “Mạng lưới thịnh vượng kinh tế”. Trao đổi với phóng viên ngày 2/7/2020, đại sứ Mỹ Kritenbrink cũng nói rằng khái niệm QUAD Plus chưa có gì rõ ràng từ phía Mỹ. Theo đại sứ, Mỹ hiện cũng chưa kỳ vọng tạo ra một nhóm chọn lọc. Thay vào đó, Washington muốn làm việc với những đối tác có chia sẻ chung lợi ích và các mối quan tâm. Trong bối cảnh ấy, theo đại sứ Kritenbrink, Việt Nam là một lựa chọn hợp logic. Quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ đã đạt được nhiều thành tựu và đang ở thời kỳ tốt đẹp nhất trong lịch sử. Việt Nam cũng đã chứng tỏ được năng lực của mình trong việc ứng phó với đại dịch Covid-19 thời gian qua.

Bày tỏ quan ngại về Biển Đông

Kỷ niệm chặng đường một phần tư thế kỷ, Việt Nam và Hoa Kỳ cùng lúc đưa ra các thông điệp về tăng cường quan hệ ngoại giao, đồng thời bày tỏ quan ngại về hành động của Trung Quốc tại Biển Đông. Thúc đẩy hợp tác, chú trọng an ninh Biển Đông cùng với câu chuyện “tái cấu trúc chuỗi cung ứng” hay tên gọi QUAD Plus được đưa ra trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc tồn tại nhiều khác biệt. Vì vậy, cuộc cạnh tranh giữa hai quốc gia này luôn là đề tài nhạy cảm và ảnh hưởng lên bức tranh địa chính trị - địa kinh tế toàn cầu.Tại Hội nghị ASEAN 36 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói “ASEAN sẽ không chọn bên trong cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc”. Khi được hỏi về vấn đề này, Đại sứ Kritenbrink nói rằng Mỹ không muốn ASEAN hay bất kỳ quốc gia nào khác phải chọn phe. “Điều chúng tôi mong muốn là các nước sớm nhận ra rằng họ muốn có trật tự ổn định và đạt được những lợi ích trong tuân thủ luật pháp quốc tế. Chúng tôi phản đối các quốc gia lớn bắt nạt các quốc gia khác, và kỳ vọng vào sự hợp tác để thúc đẩy hòa bình và thượng tôn pháp luật. Chúng tôi chào đón Trung Quốc tham gia vào các nỗ lực đảm bảo trật tự thế giới”, ông Kritenbrink nhấn mạnh.

Đại sứ Mỹ ngoài ra cũng tái khẳng định quan điểm của chính quyền Mỹ về việc phản đối bất kỳ hành động lợi dụng khủng hoảng do Covid-19 gây ra. Mấy tháng gần đây, Washington thường xuyên cáo buộc Trung Quốc lợi dụng Covid-19 để tăng cường hoạt động khiêu khích, gây leo thang căng thẳng trên Biển Đông. Phát biểu về hợp tác quốc phòng với Việt Nam, ông Kritenbrink cho biết Mỹ đã đầu tư hàng trăm triệu USD nhằm tăng cường năng lực quốc phòng cho Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực hàng hải, nhằm giúp Việt Nam bảo vệ lợi ích chủ quyền chính đáng và cải thiện sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai quốc gia. “Chúng tôi hi vọng ngày càng có nhiều sĩ quan, cán bộ Việt Nam học tập và huấn luyện tại các học viện quân sự của Mỹ”, ông Kritenbrink đề xuất, nhấn mạnh rằng hợp tác quốc phòng có thể được thực hiện trên nhiều mặt, bao gồm đào tạo tiếng Anh cho Lực lượng Gìn giữ hòa bình mà Việt Nam gửi đi nước ngoài. “Tuy nhiên, những hợp tác này chỉ được thực hiện ở tốc độ mà hai bên đều cảm thấy thoải mái với nó”, đại sứ nói. Trong dịp kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hiện nay, ông Kritenbrink khẳng định rằng bất kể tên gọi của mối quan hệ, toàn diện hay chiến lược, điều Mỹ quan tâm nhất là tiếp tục vun đắp cho niềm tin giữa hai nước, tăng cường quan hệ quốc phòng, thúc đẩy thương mại, kinh tế ngày càng tự do, cân bằng hơn. “Tôi tin rằng chúng ta đang có mối quan hệ là tốt nhất hiện nay bất kể tên gọi là gì”, đại sứ khẳng định.

Cảm ơn Việt Nam đã hỗ trợ Mỹ trong chống dịch Covid-19, Đại sứ Kritenbrink cũng dẫn câu ngạn ngữ: “A friend in need is a friend indeed” (người bạn ở bên lúc khó khăn là người bạn đích thực) và nhấn mạnh, trong gian nan, Mỹ đã thấy được bạn của mình là ai. “Có lẽ, chúng tôi không có người bạn nào tốt hơn Việt Nam. Sự hỗ trợ của các bạn đã giúp cứu mạng người Mỹ”, Đại sứ Daniel Kritenbrink nói. Đại sứ cũng chia sẻ thêm về một số trải nghiệm đáng nhớ khác khi công tác tại Việt Nam. Ông kể lại trong một chuyến thăm Thanh Hóa, ông đã được đón tiếp rất nồng hậu và cảm thấy vô cùng cảm động, nhất là khi có vinh dự nắm tay những cựu chiến binh Việt Nam và Hoa Kỳ, cùng nhau đi đến giữa cầu Hàm Rồng lịch sử, nơi từng chứng kiến nhiều trận chiến ác liệt trong quá khứ. Đó chỉ là ví dụ nhỏ, nhưng củng cố niềm tin về sức mạnh của quá trình hòa giải, khiến đại sứ vững bước hơn trong hành trình đưa quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam vượt qua khác biệt, hướng tới tương lai, ngày một phát triển và bền vững. Đại sứ Kritenbrink kết luận: “Trong nhiều năm qua, chúng tôi thường xuyên thúc đẩy các hoạt động giao lưu giữa cựu chiến binh hai nước và cá nhân tôi cũng vinh hạnh được tham gia một số trong đó. Theo tôi, chính trải nghiệm của các cựu chiến binh và gia đình đã ít nhiều thúc đẩy họ tham gia vào quá trình trao đổi, hợp tác giữa hai quốc gia”.

Tác giả: Hàn Diệu My

Nguồn Văn nghệ số 29/2020