Tản văn: Túm lúa

Thứ ba - 19/10/2021 09:09

Những cơn mưa bất ngờ ào ạt đổ xuống như trút nước, đúng vào mùa lúa bắt đầu chín. Từ trong làng nhìn ra, cánh đồng bị bao phủ bởi một màn mưa trắng xóa. Vụ này, dân làng lại phải bỏ công đi túm lúa rồi.

Cơn mưa đêm vừa dứt, tiếng sấm còn ầm ì phía xa, mẹ tôi đã trở mình thao thức. Mẹ mong trời nhanh sáng để ra thăm đồng, xem có quàng lúa nào đổ không... Mưa to, gió lớn như vậy lúa không đổ nhiều cũng đổ ít. Mờ đất, người làng chẳng ai rủ ai mà hết thảy đều hối hả ra đồng. Nhà nào lúa chín rồi thì mang liềm, quang gánh tranh thủ trời tạnh ráo để gặt về, dù không nắng cũng hơn là để ngoài ruộng, chỉ ngâm nước ngày một ngày hai là nứt nanh mọc mầm hết. Nhà nào lúa chưa chín thì cầm theo bó rơm, già trẻ cùng nhau đi túm lúa.

Quê tôi gọi là túm lúa, có nơi gọi là buộc lúa, dựng lúa hay buộc dựng... đều để nói về tình trạng lúa bị đổ do mưa gió, chưa đến ngày gặt, phải túm dựng lên. Nhà nào may mắn, lúa chỉ đổ khum khum thì dễ túm, nhà nào không may, trúng luồng gió xoáy, lúa đổ như trải chiếu thì vất vả. Một công túm bằng ba công gặt. Năm ấy, ruộng nhà tôi lúa tốt nặng bông, gặp mưa to gió mạnh đổ hết cả. Những bông lúa chưa chín đẫy, phải già một tuần nữa mới gặt được. Thế là cả nhà cùng nhau đi túm lúa. Bà quấn vào tay tôi chiếc khăn vải mỏng để tránh bị lá lúa cứa. Bà dặn: Túm lúa phải đứng xuôi chiều lúa đổ, nâng nhẹ nhàng như nâng người vừa ngã đau ấy, chớ vật mạnh tay kẻo lúa gẫy gốc mà hạt đầu bông cũng bị rụng.

Những khóm lúa đã bắt đầu chuyển từ xanh sang óng vàng, giờ nằm ngả trên mặt ruộng, xâm xấp nước. Tôi cứ thế theo lời bà dặn nhẹ nhàng nâng từng khóm, từng khóm. Cứ hai, ba khóm sau khi dựng lên thì túm lại với nhau, dùng rơm buộc lại. Những cây lúa tưởng chừng mảnh khảnh yếu ớt là thế, ấy vậy mà khi túm lại với nhau thì lại đứng lên vững vàng, rủ xuống những bông nặng hạt. Mùi thơm của lúa lan trong không khí, cùng với mùi bùn hoang hoải dưới chân, thấy thương từng cây lúa trên đồng làng. Cả nhà bốn, năm người cứ mải miết túm, xa xa phía chân trời, những đám mây vẫn còn mọng nước. Một nắm cơm nếp đỗ lạc, một ngụm nước chè tươi, chuyền tay nhau ngay trên đầu ruộng. Cho đến khi bước chân lên bờ bên này, nhìn cả ruộng lúa đã đứng vững trở lại, mới cùng thở phào. Nay mai có thêm một hai cơn mưa cũng đỡ lo, lúa túm rồi sẽ dựa vào nhau mà đứng.

Những cơn mưa giao mùa vẫn thường hay ào ạt đến như thế, ngay trước mùa thu hoạch. Như thể thử thách người nông dân đã bao ngày "trông trời, trông đất, trông mây", thử thách cây lúa đã một mùa chắt chiu làm đòng ngậm sữa, dù có đổ, vẫn được nâng niu vực dậy, để lại kiên cường chín đẫy bông, cho trọn vẹn một mùa vàng. Ngày mai đây, trời sẽ nắng lên, lúa sẽ gặt về đầy sân, óng như kén tằm. Đi qua một mùa màng nhiều vất vả với nắng với mưa, với những giọt mồ hôi mằn mặn thấm trên vai áo, chiều nay, bên mái nhà ấm áp ánh đèn, bưng bát cơm dẻo thơm trên tay, thấy mỗi hạt dường như càng thơm ngon, quý giá hơn, như hạt ngọc của đất trời...

Vi Ngoan