Quế Ải - Minh Hoàng - Phù Cừ: Trong thời kỳ Mặt trận dân chủ Đông Dương (1936-1939

Thứ ba - 20/09/2022 09:09

Sau sự ra đời chi bộ Sài Thị - Khoái Châu, lớp Đảng viên đầu tiên của Phù Cừ như Đinh Trọng Phương (tức Liêu, tức Hồng); Nguyễn Huy Vũ (tức Quyển, tức Bình Phương) đã bí mật tuyên truyền giác ngộ quần chúng ở Quế Lâm, Ải quan Minh hoàng từ rất sớm. Lúc này ở chính quốc Mặt trận bình dân Pháp lên nắm quyền ở Đông Dương sau thời kỳ khủng bố trắng chính quyền thuộc địa buộc phải trả tự do cho một số tù chính trị, một số báo chí tiến bộ được ra công khai không khí nhìn chung đỡ ngột ngạt hơn trước nhưng ở nông thôn giai cấp địa chủ phong kiến vẫn đè nén áp bức hết sức nặng nề. Làm thế nào để tuyên truyền giác ngộ nông dân khi hơn 95% người dân mù chữ, những người cộng sản đã chọn loại hình vè, ca dao.

Gần 80 năm rồi bài vè được truyền miệng từ thế hệ này qua thế hệ khác, với một ngôn ngữ mộc mạc, dưới dạng vè dễ thuộc dễ nhớ, nội dung của nó đã mau chóng đi vào quần chúng nhân dân:

Dân mà ngu dại
Bởi tại làm sao?
Thử ngẫm xem nào.
Vì sao ngu dại.
Chữ chẳng được họ
Sách chẳng biết xem
Ngày cũng như đêm
Mờ mờ mịt mịt
Miếng xôi miếng thịt
Quang quẩn xóm làng
Đầu chỉ mơ màng
Chiếu trên chiếu dưới
Ma chay cỗ cưới
Bày vẽ nhiêu khê
Hôm sớm, khuya về
Tổ tôm, sóc đĩa
Nợ nần xiết kể
Bán nợ đợ con
Phu dịch liên miên
Chết đường chết chợ
...
Quan trên chí dưới
Bòn rút ăn chơi
Ai muốn đổi đời
Tìm về đường sáng.

Bài vè đề cập nội dung rất cụ thể, đến đời sống thực và hủ tục ở nông thôn dưới chế độ thực dân phong kiến. Tuy không đả kích trực tiếp vào một đối tượng cụ thể nhưng gián tiếp và sâu xa: "Dân ngu dại", "Bởi tại làm sao”? ở đây chính là chính quyền thực dân phong kiến và bọn cường hào ác bá ở nông thôn

Sau khi bài vè ra đời đã nhanh chóng lan truyền trong quần chúng có tác dụng thức tỉnh nhiều quần chúng cảm tình và tham gia các hội do tổ chức Đảng thành lập như: "Hội tương tế”, "Hội ái hữu” tham gia canh gác liên lạc hoặc thoát ly gia đình hoạt động bí mật. Thậm chí có những hoạt động phản kháng khiến bọn cường hào ác bá phải chùn tay. Nhân kỷ niệm 77 năm cách mạng tháng 8 và Quốc khánh mồng 2/9, 85 năm thành lập chi bộ Quế- Ải, Phù Cừ, xin ghi lại một số kỷ niệm về phong trào cách mạng 1936-1939 ở vùng đất Quế - Ải Phù Cừ ngày ấy./.

Đinhh Minh Thẩm