PGS, TS Trần Trọng Dương: Ngắm lại di sản xưa từ công nghệ thực tế ảo

Thứ ba - 11/05/2021 10:20
Tiếp nối dự án tái lập chùa Một Cột trong không gian thực tế ảo (VR), nhóm nghiên cứu ứng dụng di sản vào đời sống Sen Heritage vừa giới thiệu bản phỏng dựng “Đài đèn thời Lý và Tu Di tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý”. PGS, TS Trần Trọng Dương, người đồng sáng lập nhóm, đã chia sẻ về một số nét mới của bản phỏng dựng lần này.111

Phóng viên (PV): Xin anh chia sẻ những ý tưởng về việc phỏng dựng đài đèn thời Lý?

PGS, TS Trần Trọng Dương (TTD): Đầu tiên, tôi phải nhắc tới vai trò của anh Hiệu Sicula, một thành viên hạt nhân của Sen Heritage trong lần phỏng dựng này. Là một họa sĩ tâm huyết với văn hóa và lịch sử, anh đã thực hiện nhiều bản vẽ 2D tái dựng các hiện vật lịch sử, dựa trên ý tưởng ghép nối những di vật khảo cổ còn lại. 

Tháng 6-2017, một người bạn của anh Hiệu đã gửi bức ảnh chân đá chùa Phật Tích do người Pháp chụp và lưu giữ tại Viện Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) ở nước này. Quan sát hiện vật trên, anh cảm thấy dường như tồn tại một sự liên kết với trụ đá Bách Thảo (Ngọc Hà, Hà Nội), đỉnh hoa sen tại Bảo tàng Bắc Ninh hay bệ tu di từ chùa Phật Tích… Trụ đá Bách Thảo phía dưới tạc cửu sơn bát hải, biểu tượng của tiểu vũ trụ trong thế giới quan Phật giáo. Phần thân trụ tạc hai con rồng thời Lý cuốn quanh, nhưng phía trên đã mất phần đầu và phần tay trước của đôi rồng. Trong khi đó, ảnh chụp trụ đá Phật Tích bị mất phần chân và thân, nhưng lại còn phần đầu rồng và tòa sen phía trên. Từ mối tương quan “bù trừ” đó, anh Hiệu đã ghép nối và đưa ra giả thuyết đây là các bộ phận của một đài đèn, pháp khí quan trọng khi thực hành nghi lễ Phật giáo thời Lý. 

PV: Anh có thể kể thêm những đánh giá về bản phỏng dựng Tu Di tòa Thích Ca sơ sinh?

TTD: Tu Di đài này có khả năng áp dụng cho nhiều loại hình hiện vật khác nhau, trong đó có làm đài đèn hoặc đài sen đặt tượng Thích Ca sơ sinh, hai giả thuyết không đối lập mà làm giàu hơn văn hóa. Để đưa ra hai giả thuyết này, các thành viên nhóm đã phải mất tới hơn sáu tháng đo đạc, khảo sát nhiều hiện vật khảo cổ, cộng thêm quá trình tích lũy thông tin trong 10 năm qua. Chúng tôi đã phỏng dựng lại toàn bộ cấu trúc của Tu Di tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý với cấu trúc gồm ba phần, trước tiên là phần chân trụ, gồm một phiến đá bát giác, giật tam cấp. Tiếp theo là phần thân trụ, gồm trụ đá Phật Tích tạc cửu sơn bát hải, song long hiến châu và bệ đỡ tòa sen. Trên đó là tượng Thích Ca sơ sinh tạc theo phong cách Gandhara.

PV: Trước đây đã có nhiều cách lý giải hiện vật và phỏng dựng tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý, lần phỏng dựng này của nhóm Sen Heritage có gì khác biệt và dựa trên quan điểm lịch sử nào?

TTD: Năm 1954, học giả Bezacier đã công bố tại Pháp một bức ảnh chụp không gian chùa Phật Tích. Trong bức ảnh này, phía trên phần trụ đá Phật Tích có đặt tượng Thích Ca sơ sinh. 

Tới năm 1988, kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng đã có bước tiến xa hơn Bezacier khi cho rằng đây là hiện vật thời Lý. Lý do chọn tượng Phật Thích Ca sơ sinh xuất phát từ bối cảnh Phật Thích Ca được thờ phổ biến nhất vào thế kỷ 10, trước khi tục thờ Phật Bà Quán Thế Âm tới thế kỷ 14 mới manh nha. 

Ngoài ra, khác hoàn toàn với các Tu Di tòa ở chùa Phật Tích hiện nay là một bệ đá to đặt các bức tượng phật lớn, tu di đài thời Lý cao 1,6 m nên khả năng đặt tượng Thích Ca sơ sinh là phù hợp tỷ lệ nhất. Mặc dù hiện tại, các nhà khảo cổ chưa tìm thấy hiện vật tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý nào hoàn chỉnh. Nhưng tôi cho rằng tu di tòa phỏng dựng mang phong cách thời Lý đăng đối và tinh mỹ, chi tiết trên từng cm nên phải ở trung tâm của không gian linh thiêng như ban Tam bảo hoặc một nơi thực hiện nghi lễ như ao Long Trì tại chùa Phật Tích. 

Sau khi khảo sát ao Long Trì ở cấp nền thứ tư cho thấy, bệ đá nằm dưới đáy ao rồng đã bị đánh bạt gần như nhẵn, song phía chân bệ đá, tìm thấy các mảng cửu sơn bát hải; gần mép phía trên mặt bệ là dấu vết các bàn chân có móng rồng, phía trên của ao có lối tam cấp để vua, hoặc người chủ lễ đi xuống và thực hiện nghi lễ tắm Phật… 

Dựa vào những thông tin thực tế trên, chúng tôi đi đến giả thuyết cho rằng, ao Long Trì xưa kia có khả năng là một loại hình kiến trúc Phật giáo lộ thiên với trung tâm là tu di đài Thích Ca sơ sinh phục vụ nghi lễ tắm tượng Phật trong ngày Phật đản sinh. 

PV: Anh đánh giá thế nào về vai trò của công nghệ VR trong việc phỏng dựng đài đèn và Tu Di tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý?

TTD: Sau khi phỏng dựng Tu Di tòa Thích Ca sơ sinh thời Lý, nhóm cũng đặt nó vào bối cảnh chùa Diên Hựu trong không gian VR. Từ đó, chúng tôi hình dung lễ tắm Phật có thể được thực hiện ngay trong ao Linh Chiêu bên dưới tháp Liên Hoa một cột. Thông qua trải nghiệm bằng kính VR và quét mã QR để trình diễn công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR), người xem có thể vừa tham quan chùa Một Cột vừa hình dung lại nơi diễn ra nghi lễ tắm Phật vào ngày rằm tháng Giêng hoặc lễ Phật đản như văn bia Sùng Thiện Diên Linh mô tả. Các công nghệ VR và AR giúp người trải nghiệm bước chân vào quá khứ, dễ dàng truyền tải thông điệp và giá trị của di sản Phật giáo qua lăng kính của thị giác. Đây là một hành động thiết thực vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có giá trị văn hóa, tư tưởng, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.

PV: Xin cảm ơn những chia sẻ của anh!


Anh Vũ (thực hiện)
Nguồn Thời nay

 

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg
  • Đang truy cập25
  • Hôm nay1,824
  • Tháng hiện tại111,136
  • Tổng lượt truy cập3,081,046
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây