Sáp nhập đơn vị hành chính – chủ trương đúng đắn, vì sự phát triển bền vững của đất nước (Kỳ 1)

Thứ năm - 19/06/2025 16:01
Kỳ I: Cơ sở và ý nghĩa của trương sáp nhập đơn vị hành chính

Trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu quả luôn là nhiệm vụ chiến lược lâu dài. Đặc biệt, trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số và tinh giản biên chế, việc sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính, bao gồm cả cấp tỉnh, đang được triển khai quyết liệt.
 
2
Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã thống nhất với các nội dung đề xuất của Bộ Chính trị và Đề án về phương án sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập cấp xã và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Chủ trương này được khởi xướng từ Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII) với Nghị quyết số 18-NQ/TW (2017) và tiếp tục được cụ thể hóa bằng các chỉ thị, nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị, Quốc hội. Mục tiêu là xây dựng bộ máy chính quyền hiện đại, năng động, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, một số đối tượng thù địch đã cố tình xuyên tạc, bóp méo chủ trương này với các luận điệu như “xóa bỏ lịch sử”, “xâm phạm bản sắc địa phương” để gây hoài nghi và chia rẽ lòng dân. Vì vậy, việc làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của chủ trương sáp nhập, đặc biệt là giảm số lượng tỉnh, thành phố, là cần thiết để củng cố nhận thức và phản bác hiệu quả các luận điệu sai trái.

Cơ sở lý luận và pháp lý của chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính

Chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính là bước đi quan trọng trong việc cụ thể hóa chủ trương lớn của Đảng về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Việc này không phải là sự thay đổi hình thức đơn thuần, mà là yêu cầu tất yếu, khách quan xuất phát từ thực tiễn quản lý nhà nước: nhiều đơn vị hành chính hiện nay có quy mô nhỏ, dân số ít, không đủ điều kiện về diện tích tự nhiên và dân số theo quy định, dẫn đến gây lãng phí nguồn lực, chồng chéo trong tổ chức bộ máy, phân tán trong quản lý, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành và cung ứng dịch vụ công.
 
Từ thực tiễn đó, Đảng và Nhà nước đã ban hành các văn bản chỉ đạo quan trọng nhằm thiết lập cơ sở pháp lý và định hướng cho quá trình sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính một cách khoa học, hợp lý. Cụ thể: Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) xác định rõ nhiệm vụ “sắp xếp các đơn vị hành chính không đạt tiêu chí về quy mô dân số và diện tích theo quy định” như một nội dung trọng tâm trong công cuộc đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước. Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 24/12/2018 của Bộ Chính trị đặt ra nguyên tắc, lộ trình, tiêu chí sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, nhấn mạnh yêu cầu gắn sắp xếp tổ chức bộ máy với tinh giản biên chế, nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương. Nghị quyết số 595/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể điều kiện, tiêu chuẩn sáp nhập, trong đó nhấn mạnh hai tiêu chí cốt lõi là quy mô dân số và diện tích tự nhiên, đồng thời mở ra định hướng thí điểm sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh trong thời gian tới. Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất chủ trương sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 07/4/2025 của Chính phủ cũng đề cập đến việc xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, bao gồm cấp tỉnh và cấp xã, nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Theo số liệu của Bộ Nội vụ, sau sắp xếp, sáp nhập, hiện cả nước có 63 tỉnh, thành, với 696 đơn vị cấp huyện (giảm 9 đơn vị), 10.035 đơn vị cấp xã (giảm 563 đơn vị), góp phần tinh gọn bộ máy, tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng quản trị nhà nước và phục vụ nhân dân.

Theo các quy định hiện hành, đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không đạt 70% của cả hai tiêu chí (về diện tích và dân số) sẽ thuộc diện phải sắp xếp; trường hợp chỉ đạt dưới 70% một tiêu chí thì khuyến khích sắp xếp. Đây là tiêu chí định lượng rõ ràng, thống nhất, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho quá trình triển khai.

Việc đẩy mạnh sáp nhập đơn vị hành chính, kể cả ở cấp tỉnh trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, là một bước đi nhất quán để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, gắn với cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh và phát triển bền vững. Qua đó không chỉ tiết kiệm ngân sách, tránh đầu tư dàn trải, mà còn tăng khả năng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội theo vùng, theo địa bàn rộng lớn hơn, hạn chế tình trạng cát cứ địa phương, cạnh tranh thiếu lành mạnh giữa các địa phương có quy mô nhỏ.

Cơ sở thực tiễn: Giải quyết chồng chéo, mở rộng dư địa phát triển

Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, hiện cả nước có không ít tỉnh không đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên hoặc quy mô dân số theo quy định tại Nghị quyết 1211/2016/UBTVQH13 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Có tỉnh chỉ có hơn 600.000 dân, địa bàn hẹp, trình độ phát triển còn thấp, song vẫn duy trì đầy đủ hệ thống bộ máy chính quyền từ cấp tỉnh đến cấp huyện, xã, gây lãng phí lớn về nhân lực, vật lực, tài lực.
 
444

Tình trạng hành chính phân tán, địa giới chia cắt nhỏ lẻ đang tạo ra nhiều bất cập: Nguồn lực đầu tư bị dàn trải, hiệu quả không cao; Không hình thành được các vùng động lực kinh tế; Cấu trúc bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng, giảm hiệu lực, hiệu quả; Người dân phải “đi nhiều cửa, chờ nhiều khâu” để giải quyết một thủ tục hành chính. Trong khi đó, các địa phương có điều kiện phát triển lại đang gánh áp lực dân số, hạ tầng, quản lý đô thị vượt quá khả năng.

Chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính, đặc biệt là cấp tỉnh, chính là bước đi quyết liệt nhằm khắc phục những bất cập đó. Sáp nhập sẽ góp phần tạo ra nhiều lợi ích, ý nghĩa cả về chính trị, kinh tế và xã hội, cụ thể là:

Về chính trị, sau sáp nhập, bộ máy quản lý hành chính sẽ tinh gọn hơn, quản lý tập trung hơn, giảm đáng kể số lượng lãnh đạo cấp trung gian. Nhờ tập trung nguồn lực, tinh giản bộ máy và ứng dụng công nghệ số trong quản lý điều hành sẽ góp phần nâng cao chất lượng quản trị và cung cấp dịch vụ hành chính công. Việc hình thành các đơn vị hành chính quy mô lớn hơn sẽ cho phép các chính quyền địa phương hoạch định chính sách phát triển có tầm chiến lược, tránh manh mún, phân tán như hiện nay. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí thường xuyên mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp, hiện đại của hệ thống công vụ, thể hiện rõ vai trò “phục vụ” của chính quyền, thay vì “quản lý” đơn thuần.

Về kinh tế, các chuyên gia kinh tế khẳng định, khi sáp nhập các tỉnh có quy mô nhỏ, không đủ điều kiện phát triển độc lập, sẽ hình thành nên các đơn vị hành chính có quy mô đủ lớn để thực hiện quy hoạch không gian phát triển đồng bộ, hình thành các cực tăng trưởng mới và nâng cao sức cạnh tranh vùng miền; đầu tư hạ tầng liên kết, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, nhất là trong các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, giải quyết bài toán hạ tầng, logistics, giáo dục, y tế chất lượng cao và lao động.

Về xã hội, việc mỗi tỉnh có quy mô dân số lớn hơn, hệ thống dịch vụ công sẽ được tổ chức tập trung, có điều kiện chuẩn hóa và ứng dụng công nghệ số hiệu quả hơn. Đồng thời, người dân sẽ được tiếp cận chính sách thống nhất, đồng bộ, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”, “cát cứ hành chính”. Và đương nhiên, khi giảm số lượng đơn vị sự nghiệp, cơ quan hành chính trung gian và tinh gọn bộ máy sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực đầu tư, chuyển hướng đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao phúc lợi người dân. 

Thực tiễn tại các địa phương đã tiến hành sáp nhập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã từ giai đoạn 2019 đến nay cho thấy: người dân không những không bị ảnh hưởng quyền lợi mà còn được hưởng các dịch vụ công thuận lợi hơn, môi trường đầu tư kinh doanh rõ ràng hơn, thu hút được nguồn lực xã hội lớn hơn. Chính những kết quả tích cực này là cơ sở thực tiễn vững chắc để mở rộng chủ trương sáp nhập lên cấp tỉnh, hướng tới một nền hành chính hiện đại, tinh gọn, hiệu quả và phục vụ người dân ngày càng tốt hơn.

Chủ trương sáp nhập các đơn vị hành chính, bao gồm cả việc giảm số tỉnh/thành phố từ 63 còn 34, là bước đi chiến lược, có cơ sở vững chắc cả về lý luận và thực tiễn, thể hiện quyết tâm đổi mới mô hình quản trị quốc gia vì sự phát triển bền vững của đất nước. Đây không phải là chủ trương ngẫu hứng hay hành chính đơn thuần, mà là một phần của tư duy cải cách toàn diện, là một bước đi đúng đắn, khách quan, hợp lòng dân và vì dân. Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới cũng đang thực hiện cải cách hành chính theo hướng tinh gọn bộ máy, thì Việt Nam đang chủ động, bài bản và thận trọng trong từng bước đi, bảo đảm cả hiệu quả quản lý lẫn ổn định xã hội.

Tuy nhiên, các thế lực phản động, cơ hội chính trị đang cố tình xuyên tạc, bóp méo bản chất của chủ trương này, gieo rắc sự hoài nghi trong xã hội, gây chia rẽ vùng miền, kích động tâm lý cục bộ địa phương. Chúng cố tình gán ghép sai lệch như: “xóa tỉnh để tập quyền”, “phá bỏ truyền thống dân tộc”, “dồn dân, bỏ đất”… nhằm chống phá sự đồng thuận xã hội.
 
Kỳ II của bài viết sẽ đi sâu vào phân tích các thủ đoạn tinh vi của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề này để xuyên tạc, gây rối, đồng thời đưa ra những lập luận phản bác để bảo vệ một chủ trương lớn, đúng đắn, vì sự phát triển chung của đất nước.

 
Xem bài: 

Sáp nhập đơn vị hành chính – chủ trương đúng đắn, vì sự phát triển bền vững của đất nước. Kỳ 2: Bảo vệ chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính, nhận diện thách thức, củng cố niềm tin

CÔNG NHÂN
 

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

BÌNH LUẬN, TỌA ĐÀM, GIAO LƯU

PHIM TỐT, PHÓNG SỰ HAY

Người làm báo Hưng Yên

© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên

Đơn vị quản lý trang thông tin điện tử

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây