Xây dựng chính quyền hai cấp: Gần dân, hiệu quả, kiến tạo phát triển

Thứ ba - 24/06/2025 15:20
Trong tiến trình cải cách nền hành chính quốc gia, việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang trở thành một định hướng lớn, nhất quán và có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước. Từ yêu cầu thực tiễn khách quan và định hướng chính trị đúng đắn, mô hình chính quyền hai cấp tại địa phương - cấp tỉnh và cấp huyện - đang từng bước được hoàn thiện theo hướng gần dân hơn, hiệu quả hơn và trở thành công cụ kiến tạo phát triển mạnh mẽ.

Sự phát triển nhanh chóng của đất nước trong giai đoạn đổi mới và hội nhập sâu rộng đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống chính quyền địa phương - nơi trực tiếp tổ chức, triển khai và cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước tới từng người dân, từng cộng đồng dân cư. Thực tiễn cho thấy, mô hình tổ chức chính quyền ở nhiều địa phương còn nặng tính hình thức, tổ chức bộ máy cồng kềnh, phân cấp, phân quyền chưa rõ ràng, hiệu lực quản lý hạn chế, dẫn đến tình trạng chồng chéo chức năng, đùn đẩy trách nhiệm, thậm chí làm cản trở quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Đáp ứng yêu cầu cấp thiết đó, Hiến pháp năm 2013 đã đưa ra nguyên tắc quan trọng về tổ chức chính quyền địa phương, xác định rõ: Chính quyền địa phương được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; và được tổ chức theo các cấp hành chính gồm cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Đây là sự điều chỉnh lớn về mặt hiến định, nhằm tạo hành lang pháp lý cho việc thiết kế hệ thống chính quyền tinh gọn, hiệu quả, phù hợp thực tiễn từng vùng, miền.
chinh quyen 2 cap 1
Xã Hoàng Hoa Thám (Hưng Yên) vận hành thử nghiệm hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công. 
Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và sau đó tiếp tục sửa đổi, bổ sung vào năm 2019. Luật này đã thể chế hóa một cách cụ thể, chi tiết các quy định của Hiến pháp về mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ công tác giữa các cấp chính quyền. Đặc biệt, Luật cho phép có sự linh hoạt trong thiết kế mô hình chính quyền địa phương, phù hợp với từng loại hình đơn vị hành chính như đô thị đặc biệt, đô thị loại I, nông thôn hay vùng hải đảo, chứ không áp dụng cứng nhắc một mô hình chung cho mọi địa phương.

Việc quy định mô hình chính quyền theo đặc thù địa bàn không chỉ là sự đổi mới trong tư duy quản trị nhà nước, mà còn thể hiện rõ định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, mô hình tổ chức chính quyền ở một số nơi còn cồng kềnh, chồng chéo chức năng, thiếu tính linh hoạt, hiệu quả chưa cao. Tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”; “trên quyết liệt, dưới lơ mơ” xuất hiện ở không ít địa phương, đặc biệt là trong giải quyết thủ tục hành chính, đầu tư công, quản lý đô thị - nông thôn hay hỗ trợ doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, việc kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền hai cấp ở những đơn vị hành chính phù hợp là yêu cầu cấp bách, đồng thời là bước đi cần thiết để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị địa phương trong giai đoạn phát triển mới.

Một chính quyền mạnh không chỉ được đo bằng thể chế hiện đại, bộ máy tinh gọn hay chỉ số cải cách hành chính, mà quan trọng hơn cả là mức độ gắn bó với người dân, khả năng đáp ứng kịp thời, đầy đủ, công bằng các nhu cầu và quyền lợi của nhân dân.

Mô hình chính quyền hai cấp – cấp tỉnh và cấp xã - sẽ trở thành một hình thức quản trị “gần dân hơn” khi các tầng nấc trung gian được tinh giản, vai trò của chính quyền cấp cơ sở (đặc biệt là cấp xã) được tái thiết kế như “cánh tay nối dài” thực sự hiệu quả của Đảng và Nhà nước. Chính quyền tỉnh sẽ đóng vai trò điều hành tập trung, chuyên nghiệp và giám sát trực tiếp các hoạt động của xã, phường, từ đó rút ngắn thời gian xử lý công việc, giảm phiền hà cho người dân.

Ở đây, “gần dân” không chỉ là khoảng cách hành chính được rút ngắn, mà còn là sự thấu cảm, là cơ chế để người dân có thể phản ánh, giám sát, kiến nghị một cách hiệu quả. Khi chính quyền cấp xã được trao quyền, được trang bị đầy đủ về con người, phương tiện và cơ chế phối hợp, thì hoàn toàn có thể “gánh vác” phần việc của cấp huyện trước đây. Đồng thời, người dân cũng dễ dàng tiếp cận chính quyền hơn, giảm được chi phí đi lại, tiết kiệm thời gian, đồng thời nâng cao mức độ hài lòng, tin tưởng.

Khi chính quyền địa phương không còn dàn trải nguồn lực để duy trì bộ máy cồng kềnh, thì ngân sách sẽ được tái cấu trúc theo hướng đầu tư phát triển, phục vụ cộng đồng. Đây là điểm cốt lõi để nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ công, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững.

Đặc biệt, trong giai đoạn chuyển đổi số và phát triển chính phủ điện tử, mô hình chính quyền hai cấp sẽ là nền tảng thuận lợi để triển khai các ứng dụng quản lý thông minh, từ quản lý đô thị, giáo dục - y tế, đến công tác an ninh trật tự, bảo vệ môi trường. Một hệ thống điều hành hiệu quả sẽ cho phép các địa phương tận dụng tốt hơn các nguồn lực xã hội, thu hút đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng trưởng kinh tế địa phương.

Chính quyền địa phương không chỉ là công cụ quản lý mà còn phải là người dẫn dắt phát triển, người "kiến tạo" các điều kiện để người dân, doanh nghiệp và cộng đồng cùng chung tay xây dựng địa phương thịnh vượng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh địa phương ngày càng gay gắt, chính quyền hai cấp cần được thiết kế như một hệ thống mở, năng động, có khả năng tự thích ứng và đổi mới.

Muốn vậy, cần xác lập rõ vai trò của chính quyền cấp xã như một trung tâm điều phối phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Đây sẽ là cấp hành chính chủ lực, gắn trực tiếp với sản xuất - kinh doanh, thị trường lao động và hạ tầng cơ sở. Thời gian tới, chính quyền cấp xã sẽ được trao quyền tự chủ nhiều hơn trong lập quy hoạch, điều chỉnh ngân sách, kêu gọi đầu tư và triển khai các dự án phát triển. Mặt khác, chính quyền cấp tỉnh cũng sẽ giữ vai trò chiến lược, điều tiết liên vùng, hỗ trợ chuyên môn và giám sát toàn diện để đảm bảo sự hài hòa và đồng bộ trong hệ thống chính trị - hành chính địa phương. Sự phân quyền rõ ràng, nhưng không phân tán; phân cấp mạnh mẽ, nhưng không buông lỏng quản lý - đó là nguyên tắc để đảm bảo cho một chính quyền vừa hiệu quả vừa kiến tạo.

Để mô hình chính quyền hai cấp thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, các cấp, bộ, ngành đã và đang tích cực thực hiện đồng bộ các giải pháp từ hoàn thiện thể chế, đẩy nhanh, mạnh mẽ quá trình tái cấu trúc bộ máy đến phát triển hạ tầng số, thúc đẩy dân chủ cơ sở và tăng cường phân quyền tài chính, cho phép địa phương được tự chủ về ngân sách trong một số lĩnh vực phù hợp để linh hoạt đầu tư phát triển.

Việc xây dựng chính quyền hai cấp không chỉ là một bước điều chỉnh kỹ thuật trong tổ chức bộ máy nhà nước, mà là một cuộc cải cách sâu rộng về tư duy quản trị. Đó là tư duy lấy người dân làm trung tâm phục vụ, lấy hiệu quả làm thước đo hoạt động và lấy phát triển làm mục tiêu cao nhất. Một chính quyền gần dân, hiệu quả, kiến tạo phát triển sẽ là bệ đỡ vững chắc để đất nước ta thực hiện thành công khát vọng Việt Nam hùng cường vào giữa thế kỷ XXI.
 

NLBHY

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

BÌNH LUẬN, TỌA ĐÀM, GIAO LƯU

PHIM TỐT, PHÓNG SỰ HAY

Người làm báo Hưng Yên

© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên

Đơn vị quản lý trang thông tin điện tử

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây