Sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp - Quyết sách chiến lược vì kỷ nguyên phát triển mới
Thứ ba - 24/06/2025 15:30
Trong dòng chảy lịch sử phát triển của đất nước, mỗi cuộc cải cách hành chính, mỗi lần điều chỉnh thiết chế bộ máy đều gắn với một dấu mốc quan trọng, mở ra những chân trời phát triển mới. Trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển nhanh, bền vững, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực, thì việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp không chỉ là yêu cầu kỹ thuật hành chính đơn thuần, mà còn là quyết sách chiến lược để kiến tạo một hệ thống quản trị nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả - đúng như tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết số 37-NQ/TW của Trung ương Đảng.
Bài học từ sắp xếp để tinh gọn đến đổi mới để phát triển
Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên tất cả các lĩnh vực. Tuy nhiên, bộ máy hành chính nhà nước ở nhiều nơi vẫn còn cồng kềnh, chồng chéo, hiệu quả hoạt động chưa tương xứng với yêu cầu phát triển. Nhiều đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện có quy mô nhỏ, dân số ít, không đáp ứng đủ tiêu chí về diện tích, quy mô dân số theo quy định. Điều đó không chỉ gây lãng phí nguồn lực trong tổ chức bộ máy, chi tiêu công mà còn làm phân tán quyền lực quản lý, giảm hiệu quả phục vụ nhân dân.
Trung tâm hành chính công xã Hồng Quang (Hưng Yên) sẽ đi vào hoạt động chính thức từ ngày 01/7/2025.
Chính vì vậy, việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp không thể trì hoãn. Đây là vấn đề cấp thiết mang tính thời đại, đồng thời thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước nhằm xây dựng một nền hành chính hiện đại, gắn với yêu cầu phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng và quản trị quốc gia hiệu quả.
Việc Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ xác định tiếp tục thực hiện đợt hai của kế hoạch sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030, được triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, chính là minh chứng cho tư duy hành động quyết liệt, thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, giữa định hướng chính trị và yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Giai đoạn 2019–2021, cả nước đã thực hiện sắp xếp 21 đơn vị hành chính cấp huyện và 1.056 đơn vị hành chính cấp xã. Kết quả là giảm được 8 đơn vị cấp huyện và 563 đơn vị cấp xã, qua đó tiết kiệm hàng nghìn biên chế, giảm hàng trăm đầu mối cơ quan, đơn vị, với số tiền tiết kiệm ngân sách hàng năm lên tới hàng trăm tỷ đồng.
Nhưng thành công không chỉ đo bằng những con số. Quan trọng hơn, thông qua quá trình sắp xếp, đã hình thành những mô hình chính quyền gần dân hơn, linh hoạt hơn, tạo điều kiện cải thiện chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Các địa phương sau sắp xếp đều đánh giá tích cực về hiệu quả quản lý, điều hành; người dân dần thích ứng với sự thay đổi và thể hiện sự đồng thuận cao nếu được thông tin, giải thích đầy đủ, kịp thời.
Bài học rút ra là: Sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ là “gộp lại cho gọn”, mà là cơ hội để tái cơ cấu toàn diện bộ máy chính quyền, tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ và cải thiện mức độ phục vụ của nền hành chính. Đó là bước đi cần thiết để chuyển từ quản lý hành chính thuần túy sang tư duy quản trị hiện đại, lấy hiệu quả phục vụ nhân dân và hiệu quả sử dụng nguồn lực công làm thước đo.
Đồng thuận của nhân dân - Chìa khóa để thành công
Trong bối cảnh đất nước đang đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển thu nhập cao, thì bộ máy hành chính phải đi trước một bước, làm nền tảng cho mọi chính sách kinh tế - xã hội được triển khai hiệu quả. Không thể có một nền kinh tế năng động, sáng tạo với một bộ máy quản trị trì trệ, cồng kềnh, kém hiệu quả.
Sắp xếp lại đơn vị hành chính chính là một cấu phần quan trọng trong chiến lược xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện đại, hiệu lực, hiệu quả. Đây không chỉ là câu chuyện của tổ chức bộ máy, mà là câu chuyện của lòng dân, của phát triển bền vững, của khát vọng vươn lên.
Khi đơn vị hành chính được tổ chức lại theo hướng hợp lý - địa bàn đủ rộng để tổ chức sản xuất, dân cư đủ đông để cung ứng dịch vụ công có chất lượng, nguồn lực được phân bổ tập trung hơn - thì chính quyền mới có thể hoạt động một cách năng động, chủ động, đồng thời đảm bảo công bằng trong tiếp cận chính sách cho mọi người dân.
Đặc biệt, trong kỷ nguyên chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo và chính phủ số, thì không cần thiết phải duy trì bộ máy chính quyền rườm rà ở những nơi không đáp ứng yêu cầu quy mô. Thay vào đó, công nghệ cho phép quản lý tinh gọn, theo dõi hiệu quả và phục vụ nhanh chóng. Một xã, một phường với đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, công cụ số hóa hiệu quả, hoàn toàn có thể đảm nhiệm những công việc vốn thuộc thẩm quyền nhiều cấp trước đây. Đây chính là tư duy “hành chính phục vụ” thay cho “hành chính quyền lực”, rất phù hợp với tinh thần cải cách hiện đại.
Dù quyết sách là đúng đắn và cần thiết, nhưng sự thành công của việc sắp xếp đơn vị hành chính phụ thuộc lớn vào sự đồng thuận của nhân dân. Một thay đổi về đơn vị hành chính không chỉ liên quan đến bộ máy công quyền, mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, văn hóa, thói quen, bản sắc vùng miền và cả lợi ích cụ thể của người dân.
Bởi vậy, trong quá trình triển khai, các cấp ủy, chính quyền phải xác định đây không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà là một cuộc vận động chính trị sâu rộng trong quần chúng. Cần làm tốt công tác dân vận, tuyên truyền thấu tình đạt lý, công khai, minh bạch, lắng nghe và giải quyết kịp thời kiến nghị của người dân. Quan trọng nhất là, sau sắp xếp, đời sống nhân dân phải được cải thiện, dịch vụ công phải tốt hơn, quyền lợi phải được bảo đảm rõ ràng. Khi người dân được thụ hưởng trực tiếp kết quả từ đổi mới bộ máy, họ sẽ là lực lượng ủng hộ mạnh mẽ nhất cho công cuộc cải cách.
Lịch sử đã chứng minh: những cải cách mạnh mẽ, dũng cảm, lấy lợi ích lâu dài làm kim chỉ nam luôn là bước ngoặt cho sự phát triển đột phá. Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp nhằm kiến tạo một hệ thống chính quyền địa phương hiện đại, gần dân, phục vụ hiệu quả và tạo nền tảng thể chế cho phát triển bền vững.
Đây không phải là công việc một sớm một chiều, càng không phải là sự thay đổi mang tính hình thức. Đó là quyết sách chiến lược, phản ánh bản lĩnh cải cách, tư duy đổi mới và trách nhiệm chính trị sâu sắc của Đảng và Nhà nước ta trước vận hội phát triển mới của dân tộc. Cải cách đơn vị hành chính hôm nay chính là đặt những viên gạch đầu tiên cho một kiến trúc quản trị quốc gia hiện đại trong tương lai - nơi chính quyền thực sự là của dân, do dân và vì dân.