Chuyện làng văn: NHÀ THƠ CHẾ LAN VIÊN LÀM THƠ VỀ VỢ

Thứ hai - 01/03/2021 11:05

Nhà văn Vũ Thị Thường sinh năm 1930, tại thôn Tả Thanh Oai, xã Đại Thành, huyện Thường tín, tỉnh Hà Tây. Vốn là cán bộ hoạt động phong trào phụ nữ, sau làm báo (Chị Thường từng làm báo Kiến An). Tại đây, năm 1959, chị đã viết truyện ngắn "Cái hom giỏ" được giải thưởng báo Văn học. Nhà thơ Chế Lan Viên khi ấy là biên tập báo văn học, do vậy mà hai người có điều kiện quen biết nhau. Ít lâu, chị Nga (tên thật của chị Thường là Lê Thị Kim Nga) lập gia đình với nhà thơ Chế Lan Viên rồi sinh được hai cháu Phan Thị Thắm và Phan Thị Vàng Anh. Lúc cháu Thắm mới 1-2 tuổi, chị vẫn đèo con đi thực tế về nông thôn ở huyện Kiến Xương và huyện Tiền Hải (Thái Bình) để viết về những người phụ nữ tiên tiến xây dựng hợp tác xã nông nghiệp. Anh ở lại ngôi nhà cấp bốn sau biệt thự (51 Trần Hưng Đạo - Hà Nội) với mênh mông nỗi nhớ vợ, nhớ con.
111

Là nhà thơ, nhà phê bình văn học, nhà văn hoá lớn của đất nước, Chế Lan Viên từng có nhiều bài thơ hay viết về Tổ Quốc, về Đảng, Bác Hồ, về đất nước có tính hoành tráng, nhưng cũng như các nhà thơ khác, ông cũng có những bài thơ viết về nỗi riêng tư. Cụ thể là vợ, là con trong khoảnh khắc cách xa của tháng năm ấy.

Em đi về Kiến Xương
Mùa này mưa bão lắm!
Phòng anh mờ hơi sương
Nhớ em như nhớ nắng.

Chiều nay ốm một mình
Vắng em ngồi bên cạnh
Ngọn gió đùa trêu anh
Cửa khép rồi vẫn đánh.

Đường xa trăm cây số
Ngỡ có em về đó
Đắp chăn dày cho anh
Và đứng nhìn anh ngủ.
Rồi lại đi Thái Bình
Về Kiến Xương huyện nhỏ
Để lại trời bên cửa
Một màu xanh xanh xanh.

Màu xanh ở đây phải chăng là màu xanh của mây, của lúa Thái Bình hay màu xanh của cây và trời Hà Nội đều được cả. Biết công việc của chị khá bề bộn; bên con, bên cây bút, ông không lỡ "đánh điện" để về chăm sóc khi ốm. Nhà thơ đành làm một giấc mơ gặp vợ cho bớt nhớ, quên đau. Khi viết bài thơ này, Chế Lan Viên đã ngoài 40, chị Thường cũng ở tuổi "băm" rồi. Vậy mà tình yêu của hai người vẫn nồng say như thời trai trẻ. Cũng tương tự như cái tứ của bài thơ trên. Trước năm 1945, Huy Cận cũng từng viết:

Chợt giấc chiêm bao em bị thương
Cõng em qua suối, lại băng rừng
Đã trong giấc ngủ còn thêm cớ
Để được gần nhau đỡ nhớ thương.

Chế Lan Viên còn dành cho Vũ Thị Thường một bài thơ nữa, bài "Hoa ngày thường và chim báo bão":

Em ơi! Chớ cười anh nhé
Sao đi sông rộng, đèo cao
Mà tấm lòng riêng vẫn nhớ
Hoa ngày ta ở bên nhau.

Sau chuyến đi thực tế ở Thái Bình, Vũ Thị Thường gặt hái được một mùa màng bội thu, là những truyện ngắn: "Cái đĩ con", "Một ngày của ông chủ tịch xã chúng tôi", "Vợ chồng ông lão chăn vịt".

Bình sinh trong đời sống thường ngày Chế Lan Viên là người thẳng thắn, nóng nảy, ngược lại trong các bài thơ viết về vợ con, bè bạn thì lại đằm thắm vô cùng. Phải chăng người hay giận cũng là người hay thương? Vâng! Nhớ thương đâu chỉ vì khi cách xa, ngay cả khi có trái ngon, quả ngọt cũng nhớ thương da diết cần có nhau:

Mới gần đã vội chia xa
Không ăn quả chín vào mùa cùng anh!
Trái hồng khuấtg lấp cành xanh
Còn lưu quả chín trên cành chờ em".
(Quả vải vào mùa)
Nhà thơ Xuân Diệu đã từng nguyện có miếng ngon đừng quên em đó sao? Dẫu chưa bằng ELSA và ARAGON, nhưng thơ của Chế Lan Viên viết cho nhà văn Vũ Thị Thường là thơ hay của người có tuổi viết từ trái tim thật sự, nó cũng kỷ niệm một thời chống Mỹ các nhà văn - cặp vợ chồng văn nghệ sĩ Chế Lan Viên - Vũ Thị Thường.

Lê Hồng Thiện