Đặc sản Hưng Yên trên mâm cỗ Tết

Thứ ba - 25/02/2025 15:32

Ngày Tết là ngày sum họp gia đình, là thời gian đoàn tụ cho những người đi làm xa, là dịp để các thành viên quây quần, trò chuyện và thưởng thức những món ăn truyền thống. Trong dịp Tết nguyên đán cổ truyền của người Việt Nam, các món ăn thường được chú trọng và mang tính biểu tượng, truyền từ đời này sang đời khác tùy theo phong tục vùng miền. Mâm cơm ngày Tết như một nét văn hóa gần gũi, thân thương, gắn bó với từng nếp nhà qua nhiều thế hệ.

Từ xưa đến nay, đĩa giò, đĩa chả là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền. Ngoài giò lụa, giò bì, chả quế…, ở xã Đức Hợp, huyện Kim Động có một món ăn khá đặc biệt chỉ xuất hiện vào dịp lễ, Tết, đó là món giò lây. Cái tên giò lây được đặt theo nguyên liệu chế biến món ăn này - thịt lợn lây, tức là thịt lợn ba chỉ. Ngoài ra, còn cần thêm các gia vị như: Nước mắm, hạt tiêu, bột canh, hạt nêm, mì chính. Thịt lợn lây sau khi rửa sạch thì trải lên miếng bao tải dứa đã được cắt vuông vức, có lót tấm lá chuối. Cho gia vị, hạt tiêu phết lên phần thịt phía trên. Tiếp theo cuốn tròn miếng thịt lại thành cái giò. Giò cuốn xong thì buộc thật chặt và cho vào nồi luộc trong thời gian 3 - 3,5 giờ. Khi chín thì vớt ra để nguội ăn mới ngon. Giò lây được nhiều người ưa chuộng, đặc biệt trong dịp Tết bởi món ăn này có vị ngon, béo ngậy, đậm đà, thơm mùi thịt cũng như các loại gia vị. Giò lây ăn ngon nhất là với dưa hành muối chua.

Một đặc sản không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết ở thôn Tiểu Quan, xã Phùng Hưng, huyện Khoái Châu là món chả gà, món ăn đặc sắc, hiếm có. Chả gà ở đây rất nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon đặc biệt cùng sự cầu kỳ trong từng công đoạn chế biến. Các cao niên trong thôn Tiểu Quan kể lại: “Để có được món chả gà thơm ngon, người làm phải kỹ lưỡng ngay từ khâu chọn gà. Gà để làm chả tốt nhất là gà mái già, nặng 2,5- 3kg.

Sau khi gà được làm sạch, lọc lấy phần thịt ở lườn và đùi, bỏ hết da, gân, xương rồi cho vào cối giã như giã giò lụa truyền thống. Để tăng hương vị cho món chả gà, khi thịt gần nhuyễn thì trộn thêm lòng đỏ trứng gà, nước mắm, bột nêm, hạt tiêu, nước cốt gừng già và hành khô cùng một chút mỡ lợn thái hạt lựu rồi giã tiếp. Giã xong, lấy thịt phết đều và mỏng lên phên có lót lá chuối non để nướng. Chả gà phải được nướng bằng than hoa. Trong lúc nướng, phải liên tục lật phên và phải nướng hai lần trên lửa nhỏ để bảo đảm chả chín đều cả hai mặt, vàng đẹp mà không bị nứt.

Vào những ngày giáp Tết nguyên đán, người dân ở xã Minh Phượng (nay là xã Cương Chính, huyện Tiên Lữ) lại nhộn nhịp làm bánh gai. Mùi thơm của gạo nếp quyện mùi ngậy của thịt, lá gai, lá chuối, vị bùi của dừa phảng phất khắp con đường, ngõ nhỏ dẫn vào các thôn, xóm... Điểm đặc biệt của bánh gai Minh Phượng là được gói to như chiếc bánh chưng, mỗi chiếc bánh nặng từ 500g đến 1,5 kg. Đây là món bánh truyền thống của địa phương, được người dân gói quanh năm, nhưng nhu cầu lớn nhất vào dịp Tết cổ truyền.

Quy trình làm bánh gai tuy không khó nhưng khá công phu ở tất cả các công đoạn từ khâu chọn nguyên liệu, sơ chế, chế biến bánh và hấp bánh. Lá gai, sau khi bỏ cuống, tước xơ rồi phơi khô. Khi làm bánh, đem lá gai khô ninh khoảng 1 ngày cho nhừ, xong xay nhuyễn cùng với một chút đường. Gạo làm bánh là gạo nếp cái hoa vàng, vo sạch, ngâm nước, xay mịn rồi cho vào túi vải để ép nước lấy bột, sau đó trộn kỹ bột lá gai vào bột nếp. Phần nhân bánh gồm có: Đậu xanh ngâm nước, đãi vỏ, sau đó nấu hoặc hấp chín rồi trộn với đường, nước cốt dừa, mứt bí, cùi dừa nạo,… Bánh gai được gói bằng lá chuối tiêu khô, sau đó đem hấp hoặc luộc chín. Bánh chín được vớt ra để nguội, vuốt lại các góc, cạnh để bánh có hình vuông đẹp mắt. Về xã Cương Chính ngày xuân, thưởng thức từng miếng bánh gai thơm, bùi, ngọt, nhâm nhi chén trà xanh có lẽ đã cảm nhận được cái Tết quê nhà!

Là một người yêu ẩm thực, tôi luôn tâm niệm: “Ăn một món ngon, không chỉ là thưởng thức vị ngon trên đầu lưỡi mà đó còn là cách tiệm cận văn hóa vùng miền một cách gần gũi nhất, trực quan nhất”. Với mong muốn được giới thiệu tới khán giả truyền hình sự đa dạng trong văn hóa ẩm thực của mảnh đất Hưng Yên, “thứ nhất Kinh kì, thứ nhì Phố Hiến”, đi kèm những phong tục, tập quán, nét văn hóa mỗi vùng miền, đặc biệt trong dịp đầu xuân, năm mới; chúng tôi, những phóng viên của phòng Chuyên đề, Đài Phát thanh và Truyền hình Hưng Yên đã cho ra đời chương trình Tết mang tên: “Vị Tết Phố Hiến”, “Cẩm nang đón Tết”. Từ món bánh gai mộc mạc giản dị của người dân thôn Điềm Tây, xã Cương Chính, cho đến các món ăn từ gà Đông Tảo, giống gà quý hiếm ở xã Đông Tảo, huyện Khoái Châu; từ giò lụa nức tiếng Trai Trang (Yên Mỹ), món ăn quen thuộc không thể thiếu trên mỗi mâm cơm Tết của mọi nhà, cho đến mâm cỗ chay độc nhất vô nhị chỉ có ở làng Đào Đặng, xã Trung Nghĩa (thành phố Hưng Yên) dịp Tết đến xuân về... Món ăn trọn vẹn cả hương sắc, được thể hiện bởi chính đôi tay của những người con quê hương, giữ trọn hương vị truyền thống kết hợp cùng sự trải nghiệm của phóng viên truyền hình, cùng những giai điệu xuân sôi động, vui tươi. Tất cả được tái hiện qua những thước phim sinh động, chân thực, nhưng cũng không kém phần cầu kì, công phu. Bởi chúng tôi tâm niệm, Tết cũng là dịp để những người làm truyền hình mang đến gửi tặng quý vị khán giả những món ăn tinh thần hấp dẫn, đặc sắc, nhưng cũng không kém phần gần gũi, giản dị. Đó cũng chính là món quà xuân mà Đài Phát thanh và Truyền hình Hưng Yên gửi tới khán giả mỗi dịp Xuân về, như một lời cảm ơn vì đã luôn tin tưởng, yêu quý và đồng hành cùng Đài trong suốt thời gian qua.

THU HƯỜNG
Nguồn: Đặc san Người làm báo Hưng Yên số Xuân Ất Tỵ 2025