Hoa cúc xanh trên đầm lầy…

Thứ ba - 29/09/2020 15:01

Sau vở diễn Ai là thủ phạm, sự kiện Sức sống kịch Lưu Quang Vũ do Nhà hát tuổi trẻ tổ chức lại tiếp tục với vở diễn Hoa cúc xanh trên đầm lầy. Đây là vở kịch mang nhiều yếu tố giả tưởng, và cũng là vở kịch giả tưởng duy nhất của Lưu Quang Vũ được tác viết trong những năm cuối đời. Vở kịch được dàn dựng lại bởi đạo diễn, NSƯT Sĩ Tiến và ê kíp của Nhà Hát tuổi trẻ…

Sinh thời, Lưu Quang Vũ vẫn quan niệm: “Trong thế giới quan của tôi, thơ và kịch còn gần nhau hơn là thơ với văn xuôi… Kịch cũng là một thứ thơ được trình bày trong không gian và thời gian kỳ diệu của sân khấu, thông qua diễn xuất của diễn viên” . Lưu Quang Vũ đã gửi hết thảy tâm hồn mình khi viết kịch bản này, ngay từ nhan đề - Hoa cúc xanh trên đầm lầy, đây là một nhan đề của một bài thơ thì đúng hơn. Hoa cúc xanh mang ý nghĩa biểu tượng cao đẹp, cho những giá trị cốt lõi, đầm lầy mang hình ảnh của cả một xã hội đang ngày một biến chất với nhiều cặm bẫy.

Vở diễn xoay quanh câu chuyện tình của ba người Vân, Liên, Hoàng… cả ba từng là bạn từ thủa ấu thơ, có ước mơ, có hoài bão lớn, chơi với nhau bên đầm lầy có nhiều hoa cúc xanh… Bẵng đi một thời gian, Hoàng trở về tỏ tình với Liên khi đã là một nhà khoa học nổi tiếng. Nhưng anh đâu biết rằng, Vân và Liên sắp kết hôn. Bản năng phần con: hèn kém, ti tiện, ghen tức và không thể nào chấp nhận sự thật đó, Hoàng đã tạo ra hai robot y hệt như Liên và Vân để phục vụ cho những ham muốn của mình. Vân B, với khao khát của Hoàng là một họa sĩ, cháy hết thảy với nghệt thuật và đem toàn bộ trái tim, khối óc của mình chỉ đẻ vẽ. Hoàng đặt người máy Vân B xuống căn tầng hầm tăm tối với những giá vẽ. Còn Liên, người Hoàng yêu say đắm nhưng không được đáp lại ngoài người thật, giờ đây Hoàng tạo ra Liên B trở thành một người yêu anh, tôn sùng anh, phục vụ anh.

111 — Một cảnh trong vở "**Hoa cúc xanh trên đầm lầy"**

Liên B, Vân B là những phần cao đẹp và hoàn thiện của Liên và Vân đời thật. Nếu như Liên thật, sau khi là vợ Vân dần dần trở thành một người phụ nữ tằn tiện, chỉ nghĩ đến tiền, sống thực dụng và vô hình tạo nên áp lực cho chồng. Còn Liên B, thì phục tùng và yêu người đã chế tạo ra mình, là Hoàng. Cô không cáu gắt, không tham lam… Cô trở thành một hình mẫu lý tưởng của một người con gái. Còn Vân, ngoài đời thật là một họa sĩ mà chỉ mang cái mác họa sĩ, con đường của anh lông bông bất định, anh chẳng thể vẽ được một bức họa có giá trị. Sự chán trường, bất lực luôn chiếm ngự con người anh. Còn phiên bản Vân robot, thì vẽ đến độ tận hiến, những bức tranh của Vân B có giá trị cao… Là hai robot nhưng lại mang những phần cao đẹp nhất của con người. Liên B, Vân B đã chạy trốn Hoàng để giải thoát cho mình, họ thâm nhập vào cuộc sống đương thời. Từ đó, Lưu Quang Vũ đã khắc họa lại cuộc sống đương thời vẫn còn nhiều vẫn nạn: thói đời giả tạo, tệ nạn chặt chém, nhậu nhẹt, bạo hành gia đình, những chuyện bi hài, mệt mỏi từ cơ quan công chức... Họ không chấp nhận cuộc sống như vậy, nên đã tìm về làng quê xưa, nó có đầm lầy hoa cúc. Và hai robot cứ từ từ đi xuống đầm lầy, như để cất giữ những điều cao đẹp nhất… Cuộc sống bế tắc, tù túng với những đòi hỏi tầm thường: cơm, áo, gạo, tiền. Ngay cả, Liên và Vân (đời thật) sau khi kết hôn, họ bị áp lực, và dần đánh mất đi bản thân, đánh mất đi khát vọng ngày bé, họ không còn tôn trọng nhau và dần tạo ra một khoảng cách lớn…

Hoa cúc xanh trên đầm lầy, cũng như bao tác phẩm khác đều được Lưu Quang Vũ đã truyền đạt về khát vọng thay đổi, thức tỉnh về nhận thức và hành vi của con người, nâng tầm những giá trị cao đẹp nhất trên đời. Ai cũng muốn được hoàn thiện, được trở thành người tốt: sau những lúc dằn vặt, trách móc, và cả những lúc đấu tranh với phần con trong bản thân mình - Liên đã ngộ ra và đặt xấp tiền mười nghìn đô vào tay Vân, là khoảnh khắc Vân và Liên thấu hiểu nhau hơn. Những điều tốt đẹp luôn luôn hiện hữu trên đời, Lưu Quang Vũ đã gửi gắm niềm tin ở đó.

Đây là vở kịch với nhiều yếu tố giả tưởng, có nhiều yếu tố kỳ lạ mới mẻ. Dù tác phẩm đã được viết hơn 30 năm về trước, nhưng ngày hôm nay vẫn còn nguyên giá trị cho cuộc sống hiện đại. Tính dự báo chính là hơi thở, là sức sống của Hoa cúc xanh trên đầm lầy. Bằng mẫn cảm nghệ sĩ và cái nhìn vượt thời đại, Lưu Quang Vũ đã chỉ rõ những mâu thuẫn khi máy móc chung sống với con người, dù máy móc hiện đại đã thỏa mãn một phần nào đó nhu cầu của con người, nhưng đồng thời đã để lại những hậu quả khó đoán định. Và đến hôm nay, chúng ta càng cảm nhận rõ hơn những mâu thuẫn của máy móc với con người.

Hoa cúc xanh trên đầm lầy, là vở diễn đem lại sự thành công và tiếng vang cho NSƯT Sĩ Tiến và ê kíp Nhà Hát tuổi trẻ. Sân khấu được bài trí công phu với nhiều phân cảnh được phục dựng bởi máy móc. Vai Vân, Liên và Vân, Liên robot được hai nghệ sĩ trẻ đang vào độ chín của sự nghiệp: Thu Quỳnh, Thanh Sơn thủ vai. Vở diễn có nhiều phút giây hài hước, dí dòm đem lại sự thư giãn cho người xem những cũng đọng lại suy ngẫm, chiêm nghiệm…

Nguyễn Đức Cầm