Một hiện trạng về môn Văn trong nhà trường hiện nay

Thứ hai - 23/08/2021 10:20

Khi viết những dòng này, tôi nhớ rất rõ cảm giác của tôi khi nghe một đồng nghiệp chia sẻ về bài viết của học trò. Trong một lần thi thử, có câu hỏi bàn về ý nghĩa của văn chương đối với đời sống, có học trò đã viết: văn chương gây nên sự độc hại đối với tâm hồn... Khỏi phải nói, khi nghe chia sẻ, không phải chỉ mình tôi mà hầu hết các giáo viên đều sửng sốt, tức giận trước sự “hỗn xược” ấy. Nhưng chính câu trả lời xót như dao cứa ấy đã ám ảnh tôi, khiến tôi phải nhìn nhận lại vấn đề. Bản thân văn chương không độc hại nhưng cách dạy và đánh giá môn Văn trong nhà trường gây nên những hệ quả vô cùng khủng khiếp. Phải chăng điều ấy đã khiến người học chán ngán, thậm chí có suy nghĩ tưởng chừng rất tiêu cực như học trò kia.

Ngót 10 năm đứng trên bục giảng, trải qua bao vui buồn thậm chí cả những tủi nhục, tôi nhận ra rất nhiều bất cập, mâu thuẫn giữa những mục tiêu cao cả của môn học với cái thực tế mà học sinh phải gánh chịu.

1. Mục tiêu hướng tới năng lực giao tiếp nhưng thực tế đang làm thui chột năng lực ấy.

Trong giáo án, bài nào giáo viên cũng ghi hình thành năng lực giao tiếp vào ô mục tiêu bài học. Thế nhưng, có lẽ giáo viên chỉ hiểu một cách đơn giản rằng giao tiếp chỉ đơn thuần là ngồi yên đấy, nghe cô/ thầy nói hoặc minh họa bằng một vài câu trả lời nhạt nhẽo: chi tiết nào? Hình ảnh nào?... Thực tế, năng lực giao tiếp phải là sự phản ứng nhanh trước nhận định của ai đó, đồng tình/ phản bác/ góp ý/ bổ sung ...và dùng ngôn ngữ của mình diễn đạt được những điều muốn nói khi được đặt trong những tình huống gay cấn. Không những vậy, năng lực giao tiếp còn được biểu hiện ở chỗ trong những tình huống có vấn đề, con người điều chỉnh thái độ ra sao. Người học cần được rèn luyện điều này để các em biết điều hòa cảm xúc, biết kiềm chế sự xúc động, sự nóng giận, học chữ nhẫn và hướng tới sự giao tiếp lịch sự, có văn hóa. Chỉ khi được đặt vào những buổi thảo luận, chúng ta mới thấy người nào có năng lực giao tiếp thực sự.

Ấy thế nhưng, với lối học nhồi nhét, đổ đầy như hiện nay, người học không những không nâng cao được năng lực này mà càng ngày càng bị thui chột. Dễ thấy những lớp học sinh đầu cấp còn sôi nổi, thích nói nhưng đến cuối cấp, các em ngày càng bí từ, ngại nói, không còn nhanh nhạy để nắm bắt thông điệp giao tiếp. Đấy là chưa kể đến tranh luận, phản biện còn là những khái niệm xa vời...

2. Mục tiêu mài sắc tư duy nhưng thực tế đang triệt tiêu tư duy, biến học sinh thành những con vẹt biết nói tiếng người.

Tôi chỉ làm rõ vấn đề này qua góc nhìn từ việc dạy học Đọc Văn.

Tác phẩm được đưa vào chương trình là phương tiện để người giáo viên hướng dẫn người học cách tiếp nhận từng thể loại cụ thể, để hình thành ở người học phương pháp đọc. Với phương pháp đọc nắm trong tay, người học có thể giải mã bất kì tác phẩm nào. Điều này có ý nghĩa quan trọng, mở ra cho người học một bầu trời văn chương rộng mở. Để làm được điều này, cần kích thích tư duy cho người học. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học được trang bị kiến thức lí luận - công cụ. Và từ đó, được khám phá, tưởng tượng, lí giải theo cách riêng của mình. Người học có quyền đồng sáng tạo với nhà văn miễn sao phù hợp với tính chất chủ quan và khách quan trong tiếp nhận văn học. Chính điều này mới khiến ngưòi học phát huy được tư duy, những bài viết có màu sắc riêng và đặc biệt có hứng thú tiếp nhận.

Thế nhưng, điều gì đang diễn ra ở các trường phổ thông? Vâng! Đọc- chép, chiếu- chép, tài liệu- chép. Giáo viên thao thao bất tuyệt nói và nói như một cái máy đã cài sẵn đĩa; người học chép- chép; để chắc ăn hơn giáo viên còn phô hẳn cả tài liệu chi tiết và nhiệm vụ còn lại của người học là đọc thuộc và viết lại những lời ấy mà thôi. Kết quả là cho ra những bài viết “đồng phục”. Nguyên nhân của điều này là gì?

Trước hết là do sự bất cập trong việc đánh giá môn Văn hiện nay. Phần thì đề thi câu nghị luận văn học vẫn theo lối mòn, đi vào những vấn đề quá chi tiết. Phần nữa đến từ việc chấm thi máy móc, ẩu tả, thiếu sự tinh tế. Người chấm cứ theo barem cứng nhắc mà đếm ý cho điểm.

Thế nhưng đó không phải là nguyên nhân chính. Nguyên nhân chính theo tôi là từ tư duy và trình độ của giáo viên. Rất nhiều giáo viên cũng chỉ là những con vẹt nói lại lời người khác, bởi thế, họ cứng nhắc theo cái đã học thuộc; nếu đi lệch một chút họ sẽ chẳng biết đâu là bến bờ. Bởi thế, khi bước lên bục giảng, họ nói như một cái máy...hết tiết thì ngừng.

Với một số học sinh có tư duy, các em băn khoăn, thắc mắc thầy cô một chút thì ngay lập tức bị đánh giá là hỗn, ương, và rồi gọi điện phụ huynh, gọi điện chủ nhiệm, phản ánh lên BGH và tiết nào cũng hỏi bài, hỏi khi nào chừa đi cái tội thắc mắc ấy thì thôi. Và như thế, thay vì tư duy để cảm nhận thì người học trở thành những con vẹt...

 

Tác giả: Thái Hạo
Nguồn Văn nghệ số 34/2021

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg a7896047c7ca0c9455db.jpg 370c09e6ae6b65353c7a.jpg 3b96701bd7961cc84587.jpg f369334897c55c9b05d4.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg IMG-8015-1.jpg IMG-8020-1.jpg IMG-8014-1.jpg IMG-8021-1.jpg IMG-8007-1.jpg IMG-8017-1.jpg IMG-8018-2.jpg IMG-8016-1.jpg IMG-8013-1.jpg IMG-5512.jpg IMG-5489-1.jpg IMG-5516.jpg IMG-5498.jpg IMG-5504.jpg IMG-5510.jpg IMG-5515.jpg IMG-5497.jpg IMG-5529.jpg IMG-5503.jpg IMG-5509.jpg IMG-5514.jpg IMG-5494.jpg IMG-5518.jpg IMG-5501.jpg IMG-5507.jpg IMG-5513.jpg IMG-5493.jpg IMG-5517.jpg IMG-5500.jpg IMG-5505.jpg TS9-3861-2.jpg TS9-3794-2.jpg
  • Đang truy cập17
  • Hôm nay2,025
  • Tháng hiện tại71,012
  • Tổng lượt truy cập3,040,922
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây