Báo chí chính thống trước sức ép mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo

Thứ năm - 23/10/2025 10:53
29

Từng giữ vị trí trung tâm trong đời sống thông tin, báo chí truyền thống nay đang đối diện một thực tế khó tránh: công chúng ngày càng tìm kiếm tin tức trên mạng xã hội, nơi những influencer, podcaster hay TikToker chiếm lĩnh sự chú ý. Câu hỏi “độc giả tìm tin ở đâu?” giờ đây không còn có câu trả lời quen thuộc là báo in, phát thanh hay truyền hình, mà là những nền tảng số đang chi phối thói quen tiếp nhận thông tin toàn cầu.

Sự phát triển mạnh mẽ của video ngắn trên TikTok và các nền tảng tương tự đã tạo ra một lớp “nhà báo đơn lẻ” có sức hút vượt qua nhiều cơ quan báo chí danh tiếng. Đây được xem là thách thức trực diện với báo chí chính thống: làm thế nào tiếp cận và giữ chân độc giả trẻ trong môi trường thông tin biến động.

Trong các diễn đàn quốc tế, ngôn từ mô tả tình hình cũng đã thay đổi rõ rệt: từ khái niệm “báo in suy giảm” sang cụm từ thẳng thừng “báo chí truyền thống đang dần mất ưu thế”. Cảnh báo này không chỉ áp cho báo in, mà cả phát thanh và truyền hình, vốn là những kênh trụ cột… cũng đang chịu sức ép lấn át.

Việc một podcaster hay vlogger có lượng người theo dõi lớn hơn cả một cơ quan báo chí chính thống ngày nay không còn hiếm. Nguyên nhân nằm ở chỗ các nền tảng số không còn ưu tiên hiển thị nội dung từ báo chí, trong khi nhiều tòa soạn chậm thay đổi để thích ứng. Tư duy “text-based”, chỉ xoay quanh bài viết với số chữ và thể loại, đang trở thành rào cản. Trong kỷ nguyên số, cùng một thông tin, báo chí cần kể lại bằng nhiều hình thức, kết hợp hình ảnh, âm thanh, dữ liệu trực quan… để tạo trải nghiệm mới mẻ và hấp dẫn với độc giả.

Theo Báo cáo của Viện Báo chí Reuters dựa trên khảo sát gần 100.000 người toàn cầu đã xác nhận xu thế này: 54% người Mỹ nhận tin từ mạng xã hội, còn tại Anh, tỷ lệ “tránh tin tức” cao nhất thế giới – 46%.
video dang ngan xu huong cho cac nha xuat ban tin tuc thu hut ban doc anh minh hoa t63
Ảnh minh họa.

Giới trẻ đặc biệt dễ bị thu hút bởi các gương mặt có thương hiệu cá nhân mạnh. Trường hợp podcaster Joe Rogan là một ví dụ điển hình: 22% người Mỹ được hỏi cho biết họ lấy tin từ ông, một con số đủ khiến nhiều tòa soạn kỳ cựu phải xây dựng lại chiến lược. Các nghiên cứu quốc tế cũng chỉ ra rằng sự nổi lên của video xã hội và tin tức dựa trên cá nhân buộc các nhà xuất bản truyền thống phải điều chỉnh nội dung và giọng điệu để thích nghi với môi trường mới, nếu không muốn bị loại khỏi guồng quay thông tin.

Nếu mạng xã hội đã khiến báo chí "chật vật", trí tuệ nhân tạo (AI) còn tạo ra sức ép sâu rộng hơn. Nhiều chuyên gia cảnh báo, mối nguy lớn nhất là sự xói mòn uy tín. AI có khả năng tổng hợp, biên soạn và tạo ra nội dung với tốc độ vượt trội, khiến độc giả không cần truy cập trực tiếp vào nguồn báo gốc. Khi lượng truy cập giảm mạnh, uy tín và sức ảnh hưởng báo chí suy yếu, kéo theo doanh thu quảng cáo sụt giảm.

Điều đáng lo hơn là sự thay đổi thói quen tiêu thụ thông tin. Một khi công chúng đã quen với nội dung do AI hoặc nền tảng mạng xã hội cá nhân hóa cung cấp, việc đưa họ trở lại với báo chí chính thống sẽ khó gấp nhiều lần. Lịch sử báo chí cũng cho thấy, mỗi khi hành vi công chúng thay đổi, các tòa soạn buộc phải thích nghi hoặc chấp nhận… bị bỏ lại phía sau.

Vấn đề không chỉ là giữ độc giả ở lại hôm nay, mà còn là năng lực lãnh đạo chiến lược của người đứng đầu cơ quan báo chí. Ai tìm ra được mô hình kết hợp sức mạnh nội dung chính thống với tốc độ và tính hấp dẫn của nền tảng số, đồng thời giữ vững giá trị cốt lõi, sẽ có cơ hội vượt lên. Ngược lại, nếu tiếp tục chậm chân, báo chí chính thống sẽ phải lùi bước, nhường “sóng” cho mạng xã hội và những "thế lực" truyền thông mới.

Trong cuộc đua thông tin không có vạch xuất phát cố định, báo chí truyền thống như một con tàu vượt biển khơi giữa những con sóng dữ của mạng xã hội và công nghệ mới. Mỗi cú lắc là một phép thử, mỗi ngọn sóng là một thách thức. Nếu chỉ ngồi im chờ biển lặng, con tàu sẽ bị dạt vào vùng nước tù, bị bỏ xa bởi những cánh buồm số đã căng gió từ lâu. Nhưng nếu biết nâng cánh buồm đổi mới, tận dụng chính sức gió của thời đại để tiến lên, báo chí vẫn có thể vươn ra khơi xa, nơi chân trời thông tin không chỉ rộng lớn, mà còn thuộc về những người dám dẫn đường.
 
nguồn: Đặc san Người làm báo Hưng Yên số 97

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

BÌNH LUẬN, TỌA ĐÀM, GIAO LƯU

PHIM TỐT, PHÓNG SỰ HAY

Người làm báo Hưng Yên

© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên

Đơn vị quản lý trang thông tin điện tử

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây