Giữ trọn lời Bác dạy: Nâng cao hơn nữa chất lượng báo chí trong thời kỳ đổi mới và chuyển đổi số
Thứ tư - 05/11/2025 14:35
Tại Đại hội lần thứ III Hội Nhà báo Việt Nam năm 1962, trong bài nói chuyện thân tình và sâu sắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn đội ngũ những người làm báo cả nước: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng.” Hơn sáu thập kỷ trôi qua, lời dạy ấy vẫn còn nguyên giá trị, trở thành kim chỉ nam định hướng cho sự phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam trên hành trình đổi mới, hiện đại hóa và chuyển đổi số hôm nay.
Sau ngày hòa bình lập lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhận xét rằng báo chí nước ta phát triển mạnh mẽ, tỉnh nào, ngành nào cũng có báo. Tuy nhiên, Người cũng nhắc nhở: “Số báo chí tăng hơi nhiều quá, từ nay cần phải nâng cao hơn nữa chất lượng”. Câu nói giản dị mà sâu sắc ấy không chỉ là lời phê bình chân tình, mà còn là định hướng mang tầm chiến lược cho nền báo chí cách mạng. Theo Bác, làm báo không phải là viết cho thật nhiều, mà là viết cho đúng, cho hay, cho thiết thực; báo chí phải gắn bó mật thiết với đời sống, với nhân dân và với công cuộc cách mạng.
Ngày nay, khi đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển đổi số toàn diện, báo chí Việt Nam không chỉ là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, mà còn là cầu nối truyền thông, lan tỏa niềm tin, khơi dậy khát vọng phát triển, phản ánh trung thực hơi thở của cuộc sống. Để hoàn thành sứ mệnh đó, yêu cầu nâng cao hơn nữa chất lượng của báo chí, như lời Bác Hồ căn dặn, trở thành nhiệm vụ cấp thiết, xuyên suốt, vừa mang tính chính trị, vừa mang ý nghĩa nghề nghiệp.
Trong thời đại công nghệ số, khi mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng truyền thông đa phương tiện phát triển mạnh mẽ, báo chí càng cần kiên định với nguyên tắc “chân – thiện – mỹ”, không chạy theo xu hướng dễ dãi, giật gân hay câu khách. Chất lượng báo chí không chỉ được thể hiện ở hình thức hiện đại, công nghệ tiên tiến, mà quan trọng hơn là ở bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và giá trị nhân văn của từng sản phẩm. Trong bối cảnh “tin giả”, “tin sai sự thật” lan tràn trên không gian mạng, báo chí cách mạng càng phải giữ vững vai trò là người gác cổng thông tin, bảo đảm tính chính xác, khách quan, kịp thời và định hướng dư luận xã hội đúng đắn. Mỗi tác phẩm báo chí cần thực sự là một “vũ khí tư tưởng sắc bén”, góp phần xây dựng niềm tin, khơi dậy tinh thần yêu nước và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Phê bình và tự phê bình là vũ khí rất cần thiết và rất sắc bén”. Phê bình để xây dựng, để “trị bệnh cứu người”, giúp báo chí ngày càng trong sạch, mạnh mẽ và chuyên nghiệp hơn. Người dạy rằng: “Phê bình phải nghiêm chỉnh, chắc chắn, nói có sách, mách có chứng” và “người bị phê bình phải có thái độ thật thà, khiêm tốn, không được "phớt" lời phê bình hay "trù" người phê bình”. Trong bối cảnh báo chí hiện nay, khi công chúng không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn phản hồi, tương tác và cùng tạo nội dung, tinh thần phê bình và tự phê bình lại càng có ý nghĩa sâu sắc. Báo chí cần dũng cảm nhìn nhận hạn chế của chính mình, sẵn sàng đổi mới, cầu thị, lắng nghe để ngày càng hoàn thiện, xứng đáng với niềm tin của công chúng.
Một trong những lời dạy sâu sắc khác của Bác là giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt và trau dồi nghiệp vụ nghề báo. Người từng phê bình tình trạng “dùng chữ nước ngoài quá nhiều”, đồng thời nhấn mạnh: “Tiếng nói là của cải vô cùng quý báu của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn và quý trọng nó.” Đó không chỉ là lời nhắc nhở về ngôn ngữ, mà còn là chỉ dẫn về văn hóa dân tộc trong hoạt động báo chí. Ngày nay, khi xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập truyền thông khiến tiếng Anh và các thuật ngữ quốc tế tràn vào mạnh mẽ, lời Bác càng trở nên thời sự. Báo chí Việt Nam phải hiện đại, hội nhập, nhưng không được đánh mất bản sắc dân tộc, không xa rời ngôn ngữ của nhân dân. Mỗi nhà báo cần luôn tự hỏi trước khi viết: “Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết thế nào cho dễ hiểu, dễ nhớ?”, những câu hỏi tưởng như giản dị nhưng chính là thước đo của đạo đức và trình độ nghề nghiệp.
Người làm báo phải luôn giữ giá trị cốt lõi - Bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của người làm báo cách mạng Việt Nam.
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, việc tổ chức tòa soạn đa loại hình đã trở thành xu hướng tất yếu của báo chí hiện đại. Mô hình này cho phép tích hợp sản xuất nội dung giữa báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình và mạng xã hội trong cùng một hệ thống quản trị nội dung thống nhất, giúp tối ưu hóa nguồn lực, rút ngắn quy trình sản xuất tin bài và lan tỏa thông tin nhanh, chính xác, hiệu quả hơn. Thực tiễn ở nhiều cơ quan báo chí trên toàn quốc cho thấy, việc chuyển đổi theo mô hình này đã mang lại hiệu quả rõ rệt: quy trình tác nghiệp được số hóa, đội ngũ phóng viên, biên tập viên được đào tạo đa năng, có thể sản xuất tin bài cho nhiều nền tảng khác nhau, tăng tính chủ động và sáng tạo trong công việc. Sự thay đổi đó còn góp phần làm mới văn hóa tòa soạn, từ cách thức hợp tác, chia sẻ thông tin đến tinh thần phối hợp giữa các bộ phận, phòng ban.
Tuy nhiên, việc tổ chức tòa soạn đa loại hình cũng đặt ra nhiều thách thức, như yêu cầu về hạ tầng công nghệ, kỹ năng số của nhà báo, cũng như cơ chế tài chính phù hợp để mô hình vận hành bền vững. Thành công của mô hình này phụ thuộc vào chiến lược chuyển đổi số đồng bộ, tư duy lãnh đạo đổi mới và khả năng thích ứng linh hoạt của mỗi nhà báo. Hiện nay, tại nhiều địa phương, trong đó có tỉnh Hưng Yên, mô hình tòa soạn đa loại hình bước đầu đã được triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả truyền thông, quảng bá hình ảnh địa phương, thu hút đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội. Việc tổ chức tòa soạn đa loại hình không chỉ là yêu cầu của thời đại mà còn là cơ hội để các cơ quan báo chí địa phương khẳng định vai trò, vị thế của mình trong mô hình truyền thông mới.
Để hoàn thành tốt sứ mệnh cao cả của mình, mỗi cơ quan báo chí, mỗi nhà báo cần không ngừng rèn luyện bản lĩnh chính trị, trau dồi đạo đức nghề nghiệp, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng tác nghiệp hiện đại và khả năng ứng dụng công nghệ số. Báo chí cần làm tốt hơn nữa vai trò tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, đồng thời là diễn đàn phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, cổ vũ nhân tố mới, lan tỏa gương người tốt, việc tốt, góp phần xây dựng xã hội tiến bộ và nhân văn.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Vũ khí ấy trong thời đại số càng cần được mài giũa bằng trí tuệ, bản lĩnh, trách nhiệm và lòng trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với nhân dân. Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, báo chí Việt Nam hôm nay phải tiếp tục tự đổi mới để đáp ứng yêu cầu của thời đại: một nền báo chí cách mạng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại và giàu bản sắc dân tộc.
Nâng cao hơn nữa chất lượng báo chí không chỉ là nhiệm vụ nghề nghiệp, mà còn là yêu cầu chính trị, là trách nhiệm công dân của người làm báo trước đất nước. Như lời Bác từng căn dặn, “lời ngắn, ý dài”, báo chí phải ngắn gọn, chính xác, hấp dẫn, nhưng thấm đẫm tư tưởng cách mạng và tình yêu con người. Khi giữ được bản lĩnh ấy, báo chí Việt Nam sẽ mãi hoàn thành sứ mệnh cao cả: phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng, góp phần xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh và hạnh phúc.