Chiếc bánh chưng xanh

Thứ bảy - 21/01/2023 17:32
Cách đây mấy nghìn năm, vào một ngày chuẩn bị đón năm mới, chiếc bánh chưng, bánh dầy của chàng hoàng tử thứ mười tám có tên Lang Liêu được vua cha là Vua Hùng đời thứ 6 chọn làm vật cúng lễ Tiên Vương nhân dịp đầu xuân. Cũng từ đó Lang Liêu dạy người Việt làm bánh chưng, nên đến nay đã trải qua hàng nghìn năm, món bánh chưng là thứ không thể thiếu trong mâm cơm cỗ của người Việt mỗi khi Tết đến xuân về.
111
Bánh chưng – biểu tượng của ẩm thực truyền thống dịp Tết của người Việt
Cũng không biết từ bao giờ, nhắc đến Tết cổ truyền của dân tộc là người ta thường nhắc đến ; “thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ, cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”, trong đó việc gói bánh chưng là quan trọng nhất, được coi là linh hồn của các hương vị làm nên Tết Việt. Vì lẽ đó cả mấy ngàn năm nay, từ hình thức, đến nguyên liệu làm nên chiếc bánh chưng không hề thay đổi, vẫn là gạo nếp, thịt lợn, đỗ xanh, được gói bởi lá dong xanh, và về hình thức, bao giờ chiếc bánh chưng cũng phải là hình vuông, bốn cạnh bằng nhau. Việc gói bánh chưng của người Việt cũng được câu đố, tục ngữ, ca dao ghi lại “...tra đỗ, trồng hành, thả lợn vào trong...”. Chiếc bánh chưng xanh đã trở thành nét đẹp tinh hoa, độc đáo và đậm đà bản sắc dân tộc trong văn hóa ẩm thực của người Việt.

Tôi có khá nhiều kỷ niệm về chiếc bánh chưng xanh. Những ngày còn nhỏ, chúng tôi háo hức đón tết về bao nhiêu thì cũng trông đợi được bố cho riêng một chiếc bánh chưng nhỏ xíu chỉ bằng bàn tay em bé bấy nhiêu. Ngày ấy, năm nào cũng vậy, dù nhiều hay ít, bố mẹ tôi đều gói bánh chưng để cả nhà ăn tết. Và chỉ có đến Tết chúng tôi mới được ăn bánh chưng. Trong số các nguyên liệu để gói bánh chưng, có lẽ chỉ duy nhất một thứ đó là ống dang người ta chặt, rồi mang từ trên rừng về bán là mẹ tôi phải mua ở chợ Thi về để bố tôi chẻ lạt dùng để vừa buộc vừa xắt bánh chưng. Để ý, tôi thấy gióng của cây dang dài hơn gióng tre vì thế, lạt dang không có mấu lại mềm, dẻo, bền, rất phù hợp cho việc gói bánh chưng. Còn lại các nguyên liệu chính làm nên chiếc bánh chưng từ thịt lợn đến đỗ xanh, hay củ hành, lá dong đều là của nhà làm ra. Con lợn hơn 80 kg của nhà tôi béo núng nính bố mẹ tôi cho hơn chục hộ gia đình trong xóm ăn đụng được thịt hôm giáp tết, mẹ tôi đã nuôi trước đó gần năm trời. Gạo nếp cũng được tuyển chọn kỹ càng từ thóc nếp cấy vào vụ lúa mùa, đã thế chỉ lấy hạt ở đầu bông chắc, mẩy. Đỗ xanh, lá dong, củ hành được trồng ngay trong vườn nhà.

Bố tôi gói bánh chưng rất khéo, ông  không cần dùng khuôn, chỉ dùng tay gói vo song chiếc nào cũng vuông vức, bằng nhau, đều như chia. Bố bảo bánh chưng gói vo thường chặt tay, bánh xăn chắc, ăn sẽ ngon hơn bánh chưng gói bằng khuôn. Trước khi kết thúc việc gói bánh, bao giờ bố cũng dành một ít gạo, thịt, đỗ để gói cho anh em tôi mỗi người một chiếc bánh chưng nhỏ, đấy là lý do năm nào anh em chúng tôi cũng thức, hoặc ngủ dưới bếp cùng với bố luộc bánh chưng. Sau vài lần quan sát, tôi thấy riêng việc luộc bánh chưng cũng là một nghệ thuật, đòi hỏi người làm phải khéo néo, cẩn thận và tâm huyết. Công đoạn đầu tiên là việc xếp bánh chưng vào nồi. Bao giờ dưới đáy nồi cũng dải một lượt cọng lá dong, đề phòng nhỡ khi cạn nước thì bánh cũng không bị cháy. Cũng phải biết cách xếp bánh chưng vào nồi luộc, sao cho phần xoắn lạt của hai chiếc bánh úp vào nhau để khi vớt bánh được dễ ràng, lá bọc bánh không bị rách, xước. Nước dùng để luộc bánh chưng thường là nước mưa để không ảnh hưởng đến sự trắng trong của hạt gạo. Xếp bánh chưng vào nồi xong, bố dùng những sợi rơm của vụ lúa mùa vừa gặt, còn thơm thơm mùi lúa nếp bện lại thành nùn rơm rồi quấn vòng tròn rải kín mặt nồi bánh chưng rồi mới đậy vung. Bố bảo như thế chiếc bánh chưng ở mặt trên cùng cũng chín đều như chiếc xếp ở đáy nồi. Khi luộc bánh chưng thường phải cho thêm nước, song nước đó cũng đã được đun sôi, bảo đảm bánh chưng luôn ở trong nhiệt độ sôi của nước, như thế bánh sẽ rền hơn. Nhớ lại, tôi thấy việc luộc bánh chưng có thú vui của nó. Các bạn tưởng tượng xem, những ngày áp Tết thường là trời rất rét. Những năm tháng ấy của mấy chục năm về trước quần áo ấm không nhiều như bây giờ, nhiều khi bụng còn đói khiến người ta xuýt xoa,vì đói rét, muốn được ngồi bên bếp lửa cho ấm, vừa trông bánh, vừa mong có thêm bắp ngô, hoặc củ khoai lang cho vào bếp nướng ăn cho đỡ đói. Có khi mấy anh chị em tôi còn rủ nhau, rải rơm xuống nền bếp ngồi cho đỡ lạnh, dưới ánh lửa bập bùng cháy sáng, chúng tôi giở cỗ bài tam cúc ra chơi, đến khuya lăn ra ngủ lúc nào không hay, bố lại một mình với nồi bánh chưng sôi ùng ục, hơi nước bốc lên nghi ngút, theo gió bay ra khỏi bếp, người qua đường vô tình ngửi thấy là biết nhà ai đó đang luộc bánh chưng. Thời gian luộc nồi bánh chưng khá lâu, phải sau ít nhất 12 tiếng đồng hồ, và thường luộc xong trước lúc đón giao thừa. Sau đó bánh được vớt ra, để nguội, xếp lại gọn gàng ngay ngắn rồi dùng vật nặng vừa phải, có mặt phẳng đè lên bánh, gọi là “nén” bánh cho chặt, khi ăn, bánh sẽ ngon vì không bị bễu, như thế, việc luộc bánh chưng coi như xong.

Đến sáng mồng một Tết, mâm cơm cỗ đầu tiên của năm mới, gia đình nào cũng bóc bánh chưng, trước là dâng lên ông, bà tiên tổ, sau là cả gia đình quây quần bên mâm cơm, thưởng thức thứ bánh cây nhà, lá vườn mà Lang Liêu đã dạy cách làm từ mấy nghìn năm trước, ai cũng tấm tắc khen bánh chưng rền dẻo, ngậy, thơm, ngon. Mấy anh em tôi ăn vèo hết chiếc bánh chưng mà vẫn thấy thòm thèm, đòi bóc thêm chiếc bánh nữa nhưng bu tôi bảo ăn từ từ thôi để mấy hôm nữa đi nhổ mạ, đi cấy vụ lúa xuân còn có cái mà ăn sáng, tôi đành đem chiếc bánh cất đi trong sự thèm thuồng, tiếc nuối.

Ngày nay, khi đời sống kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, có nhiều loại bánh khác ra đời, song bánh chưng vẫn là hồn cốt làm cho Tết Việt thêm đậm đà sung túc, tình thân trong mỗi gia đình bền chặt xum vầy, vui vẻ bên nhau. Đó cũng chính là lý do bánh chưng tồn tại, gắn bó với người Việt hàng nghìn năm nay.

C.Đ

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg a7896047c7ca0c9455db.jpg 370c09e6ae6b65353c7a.jpg 3b96701bd7961cc84587.jpg f369334897c55c9b05d4.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg IMG-8020-1.jpg IMG-8014-1.jpg IMG-8021-1.jpg IMG-8007-1.jpg IMG-8017-1.jpg IMG-8018-2.jpg IMG-8016-1.jpg IMG-8013-1.jpg IMG-8015-1.jpg IMG-5512.jpg IMG-5489-1.jpg IMG-5516.jpg IMG-5498.jpg IMG-5504.jpg IMG-5510.jpg IMG-5515.jpg IMG-5497.jpg IMG-5529.jpg IMG-5503.jpg IMG-5509.jpg IMG-5514.jpg IMG-5494.jpg IMG-5518.jpg IMG-5501.jpg IMG-5507.jpg IMG-5513.jpg IMG-5493.jpg IMG-5517.jpg IMG-5500.jpg IMG-5505.jpg TS9-3865-1.jpg TS9-3931-2.jpg
  • Đang truy cập11
  • Hôm nay618
  • Tháng hiện tại3,149
  • Tổng lượt truy cập2,372,550
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây