“Đại thi hào Nguyễn Du” và những gợi mở với phim tài liệu lịch sử

Thứ tư - 06/07/2022 16:14

Chiều ngày 27/6 vừa qua, tại Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội đã diễn ra buổi tọa đàm về phim Đại thi hào Nguyễn Du. Chương trình có sự tham gia của đại diện ekip làm phim, đạo diễn Nguyễn Văn Đức, biên kịch Trần Đình Tuấn cùng chuyên gia văn học Trung đại Việt Nam - GS.TS Trần Nho Thìn; giảng viên Trần Hinh - người có nhiều năm nghiên cứu về lí thuyết điện ảnh.

TIẾP CẬN MỚI MẺ VỚI THỂ LOẠI PHIM TÀI LIỆU

Bộ phim tài liệu 180 phút gồm 3 phần: “Gia thế và tuổi thơ” tái hiện lại quãng thời gian tuổi thơ của Nguyễn Du ở thành Thăng Long cho tới khi trở về quê cha ở Tiên Điền; “Phong trần và thanh cao” về giai đoạn khi Nguyễn Du đã trưởng thành, ra làm quan, sáng tác; “Nghiệp văn và quan trường” nhấn mạnh giá trị của Truyện Kiều và những di sản Nguyễn Du để lại.

Nhà nghiên cứu văn hóa Trần Đình Tuấn, người viết kịch bản cho bộ phim là người đặc biệt yêu mến Nguyễn Du và Truyện Kiều. Anh đã dành hơn hai mươi nghiên cứu nhiều tài liệu về đại thi hào và kiệt tác thơ ca của dân tộc. Trần Đình Tuấn khẳng định, tất cả các nội dung trong phim đều căn cứ vào các tài liệu xác tín.

GS.TS Trần Nho Thìn - chuyên gia đầu ngành về văn học Việt Nam trung đại, người có nhiều công trình nghiên cứu về Nguyễn Du và Truyện Kiều cho rằng, bộ phim đã tái hiện lại một cách chân thực và cảm động về cuộc đời và sự nghiệp của đại thi hào, cũng như quá trình sáng tác Truyện Kiều.

Không giống như các phim tài liệu thông thường, chỉ sử dụng lời bình, phỏng vấn, hình ảnh tư liệu minh họa, nhưng với Đại thi hào Nguyễn Du đạo diễn đã tái dựng lại câu chuyện về cuộc đời Nguyễn Du bằng thủ pháp điện ảnh với cốt truyện, nhân vật... nhằm tạo hiệu quả thẩm mĩ, sự hấp dẫn, khơi gợi cảm xúc của độc giả.

Theo chuyên gia Trần Hinh, có thể định danh Đại thi hào Nguyễn Du là “phim tài liệu dàn dựng”. Đây là cách làm rất thông minh của ekip làm phim trong bối cảnh tư liệu hình ảnh hạn chế, cùng với quãng thời gian cách nay hơn hai thế kỉ, “cảnh cũ người xưa” cũng không còn mấy dấu tích.

Cách làm “phim tài liệu truyện” (cách gọi của đạo diễn) này đã từng được thể hiện trong nhiều bộ phim tài liệu nổi tiếng trên thế giới, đạo diễn Nguyễn Văn Đức cũng đã trải nghiệm hình thức này từ khi học ở Trường Đại học Điện ảnh Quốc gia Nga, tuy nhiên, ở Việt Nam hình thức này còn khá mới mẻ.

Đạo diễn Nguyễn Văn Đức đã thể hiện tài năng của mình khi lồng ghép kể hai tuyến truyện song song: câu chuyện về cuộc đời đầy biến động của Nguyễn Du và cuộc đời dâu bể của nàng Kiều. Màn đối thoại giữa Hoạn Thư và Nguyễn Du, Thúy Kiều với Nguyễn Du cũng để lại ấn tượng mạnh trong lòng khán giả bởi nhân vật không chỉ thể hiện qua lời kể của Nguyễn Du mà còn đối chất với người sáng tạo ra mình, để tự nói lên nỗi lòng mình.

Ngôn ngữ trong phim cũng được đầu tư chỉn chu, từ lời bình, lời dẫn, lời thoại của nhân vật hay những câu thơ, đồng dao, câu hát quan họ, chèo, ví dặm… có ảnh hưởng tới ngôn ngữ thơ ca của Nguyễn Du từ thuở ấu thơ, thời trai trẻ hay khi ở ẩn ở quê vợ Thái Bình. Có những đối thoại giữa nhân vật góp phần giúp độc giả hiểu thêm về ngôn ngữ Truyện Kiều. Chẳng hạn đoạn đối đáp giữa Nguyễn Du và mẹ về con ngài khi chín nhả tơ đã gây ấn tượng mạnh với Nguyễn Du về vẻ đẹp của người phụ nữ ra sao, để sau đó ông đã miêu tả về vẻ đẹp tròn đầy của Thúy Vân trong câu thơ “Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang”.

MUA VUI CŨNG ĐƯỢC MỘT VÀI TRỐNG CANH...

Đại thi hào Nguyễn Du đã bám sát cứ liệu lịch sử qua tư liệu gia phả dòng họ Nguyễn Tiên Điền, niên biểu cuộc đời Nguyễn Du, những người có quan hệ trực tiếp với Nguyễn Du như ông nội Nguyễn Quỳnh; cha Nguyễn Nghiễm, mẹ Trần Thị Tần, anh trai Nguyễn Khản, Nguyễn Nễ; vợ Đoàn Thị Tộ, anh vợ Đoàn Nguyễn Tuấn... thể hiện những tác động của bối cảnh lịch sử tới cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du.

GS.TS Trần Nho Thìn chia sẻ, bộ phim rất thành công khi khắc họa hình tượng một Nguyễn Du “người cùng thì thơ hay”. Cuộc đời Nguyễn Du trải qua bao thăng trầm trong những biến thiên của lịch sử, trải qua những thay đổi về triều đại, từ vua Lê chúa Trịnh đến thời Tây Sơn và đầu nhà Nguyễn, và tâm sự của kẻ sĩ bất phùng thời trong cảnh loạn li, ba chìm bảy nổi đã được Nguyễn Du gửi gắm trong câu chuyện về cuộc đời nàng Kiều. Truyện Kiều thể hiện nhiều triết lí nhân sinh, sự cảm thông với những thân phận chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội, đặc biệt là người phụ nữ… cũng bởi Nguyễn Du đã trải qua một cuộc đời nhiều dâu bể.

Không thể phủ nhận được nỗ lực của ekip làm phim khi quy tụ được dàn diễn viên đông đảo, hơn 50 diễn viên chính và hàng ngàn diễn viên quần chúng tham gia bộ phim. Các nhân vật chính đều có ngoại hình phù hợp với tính cách, diễn xuất tốt. Đạo diễn Nguyễn Văn Đức chia sẻ, ngoài ngoại hình sáng láng, các nhân vật đóng Nguyễn Du qua các giai đoạn khác nhau, từ nhỏ, thiếu niên tới giai đoạn trưởng thành cũng cần có nét ngoại hình tương đối giống nhau.

111
Một cảnh trong phim tài liệu lịch sử Đại thi hào Nguyễn Du.

Tuy nhiên, bộ phim cũng còn những hạn chế nhất định.

Là người xem bộ phim đến lần thứ 3, giảng viên Trần Hinh cũng không muốn chấp nhận mối tình Nguyễn Du - Hồ Xuân Hương mà bộ phim khắc họa, bởi theo ông, nó khá lạc lõng với tính cách của Nguyễn Du. GS.TS Trần Nho Thìn cũng khẳng định, hiện chưa có cứ liệu đáng tin cậy về việc này, nên ekip cũng cần cân nhắc khi đưa vào phim những tình tiết gây tranh cãi. Bộ phim có một số cảnh lấy nước mắt của độc giả, nhưng nhìn chung 180 phút “mono tone” cảnh buồn thương, khiến cho Đại thi hào Nguyễn Du khá nặng nề, đơn điệu. Về các nhân vật trong phim, nhân vật Từ Hải lại chưa thật đạt với hình dung về nhân vật của đa số khán giả về một trang anh hùng hảo hán “Râu hùm hàm én mày ngài/Vai năm tấc rộng thân mười thước cao”. Đoạn kết, sau bao dâu bể, Kiều gặp lại gia đình, thì Vương Ông thốt lên: “Về lấy chồng đi con” khiến khán giả cười ồ, bởi câu thoại ấy lúc này trở nên lạc điệu. Có lẽ một phần vì thế mà tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XII diễn ra tại Huế cuối năm 2021, Đại thi hào Nguyễn Du dù tham dự với nhiều kì vọng nhưng đã không được xướng tên trong các hạng mục giải thưởng.

Dù còn một số chi tiết khiến cho bộ phim chưa thực sự hoàn hảo, nhưng Đại thi hào Nguyễn Du vẫn là một thành công đáng ghi nhận của những người làm phim. Lời mở của đạo diễn Nguyễn Văn Đức trong buổi giao lưu, dẫn theo câu cuối trong Truyện Kiều “Mua vui cũng được một vài trống canh”, nhưng chắc hẳn giống như Nguyễn Du khi viết Truyện Kiều, không chỉ để mua vui. Ít nhất Đại thi hào Nguyễn Du đã mở ra hướng đi mới trong cách làm phim tài liệu về những văn nhân thời trung đại có ảnh hưởng trong lịch sử dân tộc.

Ekip làm phim cũng kì vọng bộ phim sẽ được chiếu trong hệ thống trường học, giúp học sinh có thêm cảm hứng tìm hiểu về một danh nhân văn hóa, về kiệt tác văn chương của dân tộc. Chắc chắn, so với việc đọc những nguồn tư liệu đồ sộ rời rạc, thì việc xem một bộ phim như vậy, hẳn sẽ tiết kiệm được thời gian, và tạo nhiều hứng thú.

​Xem Đại thi hào Nguyễn Du xong tôi chợt nghĩ, so với những tác phẩm điện ảnh đầy cuốn hút hiện nay, thì nếu trong một dự án phim khác, câu chuyện về Nguyễn Du được kể tinh hơn, chắt lọc hơn, trong thời gian tiêu chuẩn của một bộ phim điện ảnh (90 phút đến 120 phút), và thêm những tình tiết li kì, có tình tiết hài hước, thì hẳn bộ phim sẽ thực sự khiến độc giả muốn đón xem hơn so với một bộ phim tài liệu.

 

Theo Hà Anh/Nguồn VNQĐ

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg a7896047c7ca0c9455db.jpg 370c09e6ae6b65353c7a.jpg 3b96701bd7961cc84587.jpg f369334897c55c9b05d4.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg IMG-8020-1.jpg IMG-8014-1.jpg IMG-8021-1.jpg IMG-8007-1.jpg IMG-8017-1.jpg IMG-8018-2.jpg IMG-8016-1.jpg IMG-8013-1.jpg IMG-8015-1.jpg IMG-5512.jpg IMG-5489-1.jpg IMG-5516.jpg IMG-5498.jpg IMG-5504.jpg IMG-5510.jpg IMG-5515.jpg IMG-5497.jpg IMG-5529.jpg IMG-5503.jpg IMG-5509.jpg IMG-5514.jpg IMG-5494.jpg IMG-5518.jpg IMG-5501.jpg IMG-5507.jpg IMG-5513.jpg IMG-5493.jpg IMG-5517.jpg IMG-5500.jpg IMG-5505.jpg TS9-3865-1.jpg TS9-3931-2.jpg
  • Đang truy cập10
  • Hôm nay2,258
  • Tháng hiện tại64,138
  • Tổng lượt truy cập2,347,944
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây