Phim của ai?

Thứ sáu - 04/11/2022 15:00
Lâu nay tại các liên hoan phim khi nhắc tên một bộ phim người ta thường nói phim này là của đạo diễn kia khiến nhiều người nhầm tưởng phim là của đạo diễn thật. Ngay cả các nhà phê bình điện ảnh, các nhà báo giới thiệu phim cũng mặc nhiên cho rằng phim là tác phẩm điện ảnh của đạo diễn, khi đánh giá thành công hay thất bại của bộ phim họ thường gán cho thành công hay thất bại của đạo diễn. Đến lượt các đạo diễn cũng ngộ nhận luôn phim là của họ, chính họ là cha đẻ của bộ phim, không ai khác.111

Vậy phim có phải của đạo diễn không? Hoàn toàn không, cả phương diện chủ sở hữu tác phẩm lẫn tư cách tác giả của bộ phim.

Về phương diện chủ sở hữu thì phim là của nhà sản xuất. Nhà sản xuất bỏ tiền ra thuê nhà biên kịch viết kịch bản, thuê đạo diễn làm phim. Khi phim ra đời, nhà sản xuất toàn quyền sử dụng phim trong mọi hoạt động kinh doanh và quảng bá, biên kịch và đạo diễn chỉ được một cái quyền duy nhất là quyền hưởng nhuận bút. Cũng như ta xây một cái nhà, chẳng ai bảo đó là nhà của nhà thiết kế hay của nhà xây dựng cả.

Xét về phương diện tác giả thì phim là của một tập thể tác giả, cho dù vai trò của đạo diễn là rất lớn, công sức anh ta bỏ ra cũng rất lớn, có thể nói là lớn nhất, thì anh ta cũng chỉ là một trong các tác giả của bộ phim mà thôi.  Điều đó giải thích vì sao vừa có giải phim vừa có giải cho đạo diễn, và rất nhiều khi phim được giải vàng trong khi đạo diễn chẳng được giải gì sất. Nhìn sang các công trình kiến trúc, kiến trúc sư là tác giả của công trình dù nhiều khi anh ta vẽ nó chỉ trong một đêm, trong khi tổng công trình sư có thể đổ môi sôi nước mắt cả chục năm nhưng tư cách tác giả của anh ta vẫn là zero.

Vì sao còn tồn động quan niệm phim là của đạo diễn? Điều này có liên quan đến lịch sử điện ảnh. Từ cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, đạo diễn là thống soái. Thời kì đầu nhà sản xuất chính là đạo diễn, về sau nhà sản xuất chỉ là người bỏ tiền ra cho đạo diễn làm phim, họ là nhà đầu tư chứ không là ông chủ. Kịch bản lúc đầu chỉ là những vạch đầu dòng chủ yếu cung cấp ý tưởng và những gợi ý cho đạo diễn, mọi thứ đều do đạo diễn sáng tác tại trận. Về sau kịch bản được viết ra hoàn chỉnh nhưng đó chỉ là kịch bản văn học, nhà biên kịch chỉ cung cấp câu chuyện, nhân vật và các chất liệu văn học cho đạo diễn chế tạo thành tác phẩm điện ảnh. Cho đến thập niên 70 thế kỉ 20 do nhà biên kịch chỉ sáng tác kịch bản văn học nên vai trò của họ rất mờ nhạt, các nhà biên kịch không thể sánh với các đạo diễn. Vì vậy gọi phim là của đạo diễn tuy không đúng lắm nhưng được mọi người mặc nhiên thừa nhận.

Ngày nay khác rồi. Khi mà nhà sản xuất thực sự là ông chủ, can thiệp vào mọi khâu của sản xuất phim, anh ta quyết định kịch bản, trực tiếp thuê quay phim, thuê nhạc sĩ, thậm chí quyết định luôn cả diễn viên thì đạo diễn đã rời ngôi thống soái, vai trò này thuộc về nhà sản xuất. Kịch bản bây giờ cũng đã khác, nhà biên kịch viết kịch bản điện ảnh chứ không phải kịch bản văn học. Kịch bản điện ảnh thực sự là bộ phim trên giấy, và nhà sản xuất yêu cầu đạo diễn làm phim đúng theo kịch bản đã phê duyệt. Khi đó vai trò đạo diễn bất quá vai trò của một tổng công trình sư trong các công trình kiến trúc. Đó là một sự thật!

Vì vậy ngày nay khi nghe người ta nói phim này là của đạo diễn kia thì nên hiểu đạo diễn chỉ là người đại diện của bộ phim chứ không phải bộ phim là của anh ta, đó cũng là cách tôn vinh các đạo diễn, lối tôn vinh hữu danh vô thực. Sự thật này sẽ làm các đạo diễn nổi khùng, nhưng biết làm thế nào khi đó là sự thật!

 
Tác giả: Nguyễn Quang Lập
Nguồn Văn nghệ số 45/2022

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg a7896047c7ca0c9455db.jpg 370c09e6ae6b65353c7a.jpg 3b96701bd7961cc84587.jpg f369334897c55c9b05d4.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg IMG-8020-1.jpg IMG-8014-1.jpg IMG-8021-1.jpg IMG-8007-1.jpg IMG-8017-1.jpg IMG-8018-2.jpg IMG-8016-1.jpg IMG-8013-1.jpg IMG-8015-1.jpg IMG-5512.jpg IMG-5489-1.jpg IMG-5516.jpg IMG-5498.jpg IMG-5504.jpg IMG-5510.jpg IMG-5515.jpg IMG-5497.jpg IMG-5529.jpg IMG-5503.jpg IMG-5509.jpg IMG-5514.jpg IMG-5494.jpg IMG-5518.jpg IMG-5501.jpg IMG-5507.jpg IMG-5513.jpg IMG-5493.jpg IMG-5517.jpg IMG-5500.jpg IMG-5505.jpg TS9-3865-1.jpg TS9-3931-2.jpg
  • Đang truy cập26
  • Máy chủ tìm kiếm5
  • Khách viếng thăm21
  • Hôm nay766
  • Tháng hiện tại3,297
  • Tổng lượt truy cập2,372,698
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây