Một nhà thơ của nỗi buồn như thế

Thứ năm - 24/12/2020 17:22

Vĩnh biệt nhà thơ Quang Khải

Nhà thơ Quang Khải sinh năm 1943, tên đầy đủ là Bùi Quang Khải, quê xã An Ninh, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Ông vốn là kỹ sư ngành Thủy Lợi, từng công tác tại các công trường thủy lợi trên khắp đất nước, sau chuyển về cơ quan Bộ Thủy Lợi từ những năm 1971 đến 1985. Từ năm 1985, ông chuyển về làm Biên tập viên tại Nhà Xuất bản Lao động, chuyên về sách văn học, cho đến khi nghỉ hưu năm 2006

Sinh thời, nhà thơ Quang Khải thường được nhắc đến với nhiều bài thơ viết cho thiếu nhi. Ông từng tâm sự: “Viết cho lứa tuổi này thật khó. Nếu sâu xắc quá thì hóa ra người lớn (mà đây là lứa tuổi chớm nhớ, chớm thương về những xao xuyến thuở ban đầu). Còn nếu viết nhẹ quá thì rất dễ sáo mòn, hời hợt…”. Tuy nhiên ngoài sáng tác cho thiều nhi, ông còn là tác giả của nhiều tập thơ, văn xuôi, biên khảo… được dư luận chú ý, như các tập thơ Nửa mùa thu (1987); Mái nhà xanh (1990); Nẻo đường hút gió (1991); Chiều giông gió & Thơ Quang Khải (tuyển chọn, 2004); Ngoài vùng phủ sóng (2007); Dòng sông không có đôi bờ (Ký văn học, 2000); Bùi Viện với sự nghiệp canh tân đất nước cuối thế kỳ XIX (Biên khảo cùng Thế Văn, 2000); Bùi Viện, sứ giả Việt Nam đầu tiên đến Hoa Kỳ (2006-2008); Tìm gì ở phía hoàng hôn (Truyện, ký và tạp văn, 2011); Quang Khải - Thơ văn tuyển tập (2014), Mái nhà xanh (Tuyển thơ viết cho thiếu nhi, 2016), Sứ thần Bùi Viện vượt trùng dương (Tiểu thuyết ký sự, 2020)…

Các giải thưởng văn học: Hai giải thưởng thơ cho thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh năm 1987 và năm 1990-1991; Giải thưởng của Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam năm 2005

Sau một thời gian lâm bệnh, nhà thơ Quang Khải đã từ trần hồi12h 05’ ngày 20/12/2020 (tức ngày 07/11 nămCanh Tý), hưởng thọ 78 tuổi. Tang lễ nhà thơ được tổ chức vào hồi 11h 30’ngày 23/12/2020 tại Nhà tang lễ số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội

Hội Nhà văn Việt Nam, tuần báo Văn nghệ xin gửi lời chia buồn sâu sắc đến gia quyến, bạn bè thân hữu cùng độc giả yêu mến nhà thơ Quang Khải. Cầu cho linh hồn ông siêu thoát thanh thản ở cõi vĩnh hằng.
 

Văn nghệ

 

Một Nhà Thơ Của Nỗi Buồn Như Thế

Trong nỗ lực sáng tạo, Quang Khải không cầu kỳ trong câu chữ, trong tạo ý, lập tứ... Nét đáng quý ở anh là sự lặng lẽ với thơ trong giải thoát tự thân. Bây giờ ngồi xâu chuỗi Thơ của Quang Khải, những điều tôi nghĩ về thơ anh trước đây, càng có cơ sở cho nhận định này. Quang Khải muốn thiết lập một sự cân bằng trong cảnh và tình, động và tĩnh... trong tâm cảm mình, ý hướng của nâng đỡ con người: Bao nhiêu xô lệch cân bằng lại/ Nồng nã vậy mà... cứ như không (Cân bằng). Thơ Quang Khải ít có những khoảnh khắc của phút giây hạnh phúc mà cô lẻ, cô quạnh, cô đơn của những “khoảng trống”, “nẻo mòn”, “chớm lạnh”, “nhạt nhòa”, “trăng lu”... những sắc màu lạnh hướng vào phía bên trong tâm trạng với nhiều cung bậc thiên về mất mát, pha chút ngậm ngùi. Thơ anh hay không nằm ở những bài hướng ngoại, mà lắng lại trong những vui buồn của đời sống:

 nơi đó biển tràn trề nồng ấm

Cứ vỗ vào khoảng trống của đời anh

(Gửi về thành phố biển)

của sự hoang vắng đến rợn người, chẳng có đâu khoảng bình yên cho mình:

Như là không sự chở che

Không lời đồng vọng bốn bề lặng thinh

Sỏi đau lặng nhối chân minh

Bước đi mỗi bước gập ghềnh suối khe

(Một thoáng rừng)

Đọc khổ thơ này, tôi thoáng nghĩ về thời tiền sử của con người, về cá thể người cô độc giữa một thiên nhiên bao la vối biết bao rình rập hiểm nguy mà thấm cái cô đơn. Liệu thơ có được sự “đồng vọng bốn bề” này không giữa bao nhiêu bon chen, đố kỵ của đời sống thời hiện đại, hay cũng chỉ là: Một đời hương khói nhạt nhòa/ Để đời sau chỉ còn là khói hương (Một đời hương khói). Người thơ này mong muôn vươn ra đời sống nhưng không hiểu sao những xô bồ trần tục của đời sống, anh “dị ứng” với nó trong tiếp nhận hoặc “tạng” anh chỉ tiếp nhận được cái tinh tế, cái mong manh của hư phù trần thế này:

Lòng ai còn chắc trong mong nhớ

Chớm lạnh đông rồi tóc thả vai

(Chớm lạnh đông rồi)

Trong dòng đời vôn không bao giờ bình lặng, đầy rẫy những trắc trỏ, phiền muộn, nhưng Quang Khải không bao giờ ngã lòng... Thơ anh nồng hậu như con người anh vậy trong ý hướng vươn tới những giá trị vững bền của đời sống, trong sự lắng lại - mặc dù những thiếu hụt đời anh luôn hiện hữu trong thơ anh:

Dẫu chẳng ai đợi ai chờ tôi ở cuối đường băng

Sao tôi vẫn nóng lòng đật chân lên mặt đất?

(Ấn tượng khi bay)

Với tấm lòng nồng hậu và xẻ chia, Quang Khải phiền muộn những kẻ vô cảm - những kẻ “hùng hồn” trong lời lẽ, mà “lạnh tanh” trong giao tiếp hàng ngày: Luôn sôi sục những lời bốc lửa - Vung cánh tay ngỡ đang làm biến đổi toàn cầu (!)/ Nhưng khỉ chìa bàn tay cho tôi: lạnh tanh mềm lả (Chân dung gặp thường ngày). Có lẽ trong những năm tháng gắn đời mình vào những gian khó công trường, những dặm đường đất nước, những con người vất vả gian lao với tâm hồn bình dị nên anh nhạy cảm với cảnh sắc và con người trong bề bộn cuộc sống, trong khuất lấp dòng đời vẫn ngời sáng nét đẹp chẳng dễ phôi pha, mang nỗi buồn trong trẻo vô cớ đồng thời lại có chút u buồn, trầm mặc của thoáng lạnh - hai sắc màu này luôn đối nghịch:

Úa nửa mùa rồi ngỡ vẫn thu

Mải mê dan díu với sương mù

Ngỡ tình tròn trăn đang vằng vặc

Đâu biết ngang đời trăng đã lu

(Ngỡ)

Thơ Quang Khải neo vào bạn đọc ở những khúc lặng, nhưng trong tâm thức anh muôn đổi mới thơ mình để tránh đi sự tẻ nhạt, nhàm chán, đơn điệu vốn là nét cảnh tĩnh của những cây bút “có nghề” ỷ nhiều vào kỹ thuật trong thao tác nghệ thuật. Trong sự kiểm nghiệm của tôi, ai có phẩm chất thi sĩ là người có được sự lan tỏa trong hồn thơ, đọng lại trong câu chữ, ám ảnh trong giọng điệu. Quang Khải là một nhà thơ của nỗi buồn như thế:

Tự dưng chiều nhòa trong phố bụi

Chênh chao tán gió chuyển giao mùa

Ngang đầu sấp ngửa dăm bảy lá

Bất giác lòng tay tóc trắng mưa.

(Chớm già)
 

Tác giả: Nguyễn Thanh Kim

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá

Click để đánh giá bài viết

  Ý kiến bạn đọc

THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
5.jpg 66.jpg 29.jpg 49.jpg 20.jpg 42.jpg 13.jpg 37.jpg 6.jpg 67.jpg 31.jpg 50.jpg 22.jpg 43.jpg 15.jpg 38.jpg 7.jpg 68.jpg 33.jpg 52.jpg 24.jpg 45.jpg 16-1.jpg 39.jpg 40.jpg 9.jpg 71.jpg 34.jpg 63.jpg 27.jpg 48.jpg 19.jpg 41.jpg 12-qn1.jpg a-T.jpg 36.jpg 8a334df96fbbb3e5eaaa.jpg ec1643b261f0bdaee4e1.jpg 75528951ab13774d2e02.jpg 740f0438267afa24a36b.jpg 9e931db13ff3e3adbae2.jpg eef9d3a2f1e02dbe74f1.jpg ac94b8a49de641b818f7.jpg ae0f6bdb499995c7cc88.jpg 895e11f733b5efebb6a4.jpg 27c48a2ea86c74322d7d-1.jpg f7b945c06782bbdce293.jpg 0f6e3f741c36c0689927.jpg c23927250467d8398176.jpg 906029e10ba3d7fd8eb2.jpg 32b8e242c0001c5e4511-1.jpg f774eba794e548bb11f4.jpg 7a0a8baca9ee75b02cff.jpg dcd1d242f0002c5e7511.jpg 23289506b7446b1a3255.jpg 66d134e644a498fac1b5-1.jpg 1389b67fa302625c3b13-1.jpg f69297bc83c1429f1bd0-1.jpg 33f61d080875c92b9064-1.jpg e71f3a932feeeeb0b7ff-1.jpg 3b4258344c498d17d458-2-1.jpg aecc18440d39cc679528-1.jpg 01b53b002e7def23b66c-1.jpg 7536f22be75626087f47-1.jpg f87058784d058c5bd514-1.jpg 48dd535d4620877ede31-1.jpg ea6a58024d7f8c21d56e-1-1.jpg 4f0be64af33732696b26-1.jpg b673068913f4d2aa8be5-1.jpg 1d4bb15da420657e3c31-1.jpg 35021b9c0ee1cfbf96f0-1.jpg ffc69024855944071d48-1.jpg 87e8e87cfd013c5f6510-1.jpg f7a58a679f1a5e44070b-1.jpg 5b9e981a8d674c391576-1.jpg dfefc79bd2e613b84af7-1.jpg 02ac9b4b8e364f681627-1.jpg 142989b99cc45d9a04d5-1.jpg fe3d1d75bf087e562719.jpg 94d3461b53669238cb77-1.jpg f38c46ee539392cdcb82-1.jpg 7f5885f9908451da0895-1.jpg e5c4472a52579309ca46-1.jpg 3b20a26fb712764c2f03-1.jpg 0506885d9d205c7e0531-1.jpg d203ce4d69c0a29efbd1.jpg b91ad73673bbb8e5e1aa-1.jpg 520c873d23b0e8eeb1a1.jpg 8f815695f21839466009.jpg d9977394d7191c474508.jpg b94a739fd4121f4c4603.jpg 2799f500528d99d3c09c-1.jpg 0905f0a2572f9c71c53e.jpg 0b4698843f09f457ad18.jpg d5502603818e4ad0139f.jpg c364cdd36a5ea100f84f.jpg 4126eb8e4c03875dde12.jpg 35b9c64f61c2aa9cf3d3.jpg eb2c4421e0ac2bf272bd.jpg cd43fd4859c5929bcbd4-1.jpg
  • Đang truy cập21
  • Hôm nay3,334
  • Tháng hiện tại112,646
  • Tổng lượt truy cập3,082,556
Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây