Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chìa khóa để báo chí thực hiện khát vọng từ Nghị quyết số 57-NQ/TW
Thứ ba - 02/09/2025 16:32
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được ban hành là một văn kiện có ý nghĩa chiến lược, mở ra những định hướng lớn cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn tới. Đây là lần đầu tiên, vấn đề đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đặt ra ở tầm quốc gia, coi đó là động lực then chốt để đưa Việt Nam bứt phá, rút ngắn khoảng cách phát triển với các nước tiên tiến. Nghị quyết không chỉ vạch ra con đường để các ngành, các cấp nắm bắt thời cơ mà còn trao cho báo chí một sứ mệnh mới: trở thành lực lượng đi đầu trong tuyên truyền, định hướng nhận thức xã hội, đồng thời tự thân đổi mới, chuyển đổi để phát triển.
Trong bối cảnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chính của phát triển, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia mở ra cơ hội lớn để báo chí tận dụng các thành tựu chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả tuyên truyền và phục vụ công chúng.
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang lan tỏa mạnh mẽ, báo chí Việt Nam đứng trước bước ngoặt chưa từng có. Chưa bao giờ cơ hội cho báo chí hiện đại hóa, bắt nhịp cùng thế giới lại rõ rệt như hiện nay. Nghị quyết 57-NQ/TW xác định đổi mới sáng tạo là quốc sách hàng đầu, chuyển đổi số là đột phá chiến lược; báo chí, vì thế, có cơ hội trở thành trung tâm kết nối, truyền dẫn và lan tỏa tinh thần đổi mới ấy đến từng người dân, từng cộng đồng. Những nền tảng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, thực tế ảo, điện toán đám mây… không còn là khái niệm xa lạ, mà đang trở thành công cụ thiết yếu để các cơ quan báo chí nâng cao hiệu quả sản xuất, truyền tải thông tin nhanh hơn, sinh động hơn, hấp dẫn hơn. Nếu biết tận dụng, báo chí sẽ có thể chuyển mình từ mô hình truyền thống sang hệ sinh thái số toàn diện, từ đó gia tăng sức ảnh hưởng trong xã hội.
Song song với cơ hội, thách thức mà báo chí phải đối mặt cũng không hề nhỏ. Đó là áp lực cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội, từ các nền tảng xuyên biên giới với sức lan tỏa mạnh mẽ, tốc độ vượt trội và khả năng cá nhân hóa cao. Người dân, nhất là thế hệ trẻ, đang thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin; họ muốn được cập nhật nhanh chóng, tương tác trực tiếp, trải nghiệm mới lạ. Nếu báo chí không đổi mới, không chuyển đổi kịp, sẽ đứng trước nguy cơ bị lấn át, mất dần vai trò dẫn dắt thông tin trong đời sống xã hội. Hơn thế nữa, thách thức còn đến từ chính nội lực ngành: nhân lực báo chí chưa đồng đều về kỹ năng số; cơ sở hạ tầng công nghệ ở nhiều cơ quan còn thiếu đồng bộ; nguồn lực tài chính hạn hẹp, trong khi chi phí đầu tư cho chuyển đổi số lại rất lớn.
Tuy vậy, nhìn tổng thể, những thách thức này không làm mờ đi triển vọng rộng mở mà Nghị quyết 57-NQ/TW mang lại cho báo chí. Bởi lẽ, sự phát triển của báo chí gắn chặt với sự phát triển của quốc gia. Khi Nhà nước coi đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là nhiệm vụ chiến lược, báo chí không chỉ được tiếp sức bằng cơ chế, chính sách ưu tiên mà còn có điều kiện để gắn kết, cộng hưởng với các lĩnh vực khác trong xã hội. Đây chính là thời cơ vàng để báo chí xác lập vị thế mới: Vị thế của một ngành nghề vừa thực hiện sứ mệnh chính trị, vừa vươn lên thành một ngành công nghiệp sáng tạo, có sức cạnh tranh trong nền kinh tế số.
Điều quan trọng nhất, báo chí cần nhận thức rõ rằng chuyển đổi số không đơn thuần là thay đổi công cụ hay hình thức thể hiện, mà là sự chuyển đổi toàn diện cả về tư duy, mô hình tổ chức, cách thức vận hành. Chuyển đổi số trong báo chí phải được hiểu là tái cấu trúc từ khâu sản xuất nội dung, phân phối, quản trị, đến mô hình kinh doanh và tương tác với công chúng. Điều này đòi hỏi mỗi nhà báo không chỉ giỏi nghiệp vụ truyền thống, mà còn phải trang bị tư duy dữ liệu, kỹ năng công nghệ, khả năng khai thác và sáng tạo nội dung đa phương tiện. Đồng thời, các cơ quan báo chí cần mạnh dạn đầu tư hạ tầng kỹ thuật, xây dựng tòa soạn hội tụ, phát triển sản phẩm số, tận dụng dữ liệu người dùng để tối ưu hóa dịch vụ thông tin. Đây chính là con đường để báo chí giữ vững vai trò định hướng, đồng thời khẳng định giá trị trong không gian truyền thông hiện đại.
Bên cạnh đó, Nghị quyết 57-NQ/TW cũng mở ra triển vọng hợp tác sâu rộng giữa báo chí với doanh nghiệp công nghệ, các viện nghiên cứu, trường đại học. Báo chí không thể tự thân thực hiện chuyển đổi số nếu thiếu đi sự đồng hành của các lực lượng này. Cơ chế chính sách mới sẽ tạo điều kiện để các cơ quan báo chí trở thành đối tác trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, vừa được hỗ trợ về công nghệ, vừa đóng góp dữ liệu và kinh nghiệm truyền thông vào quá trình xây dựng xã hội số. Sự gắn kết ấy không chỉ mang lại lợi ích cho riêng báo chí, mà còn giúp toàn xã hội hình thành nền tảng nhận thức số, văn hóa số vững chắc.
Chuyển đổi số trong báo chí phải được hiểu là tái cấu trúc từ khâu sản xuất nội dung, phân phối, quản trị, đến mô hình kinh doanh và tương tác với công chúng.
(Minh họa: AI)
Tương lai gần, triển vọng của báo chí Việt Nam dưới tác động của Nghị quyết 57-NQ/TW là rất rộng mở. Một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại không còn là mục tiêu xa vời, mà hoàn toàn có thể hiện thực hóa nếu biết tận dụng cơ hội. Khi chuyển đổi số thành công, báo chí sẽ không chỉ dừng lại ở việc đưa tin, định hướng dư luận, mà còn có thể cung cấp dịch vụ thông tin giá trị gia tăng, tham gia sâu hơn vào nền kinh tế sáng tạo. Sự phát triển này sẽ mang lại lợi ích kép: vừa củng cố niềm tin của công chúng, vừa giúp báo chí tự chủ về tài chính, giảm phụ thuộc vào ngân sách.
Tuy nhiên, để biến triển vọng thành hiện thực, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự quyết tâm của từng cơ quan báo chí và sự đổi mới từ mỗi nhà báo. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ, tạo môi trường pháp lý thuận lợi, bảo đảm báo chí phát triển lành mạnh, cạnh tranh công bằng với các nền tảng xuyên biên giới. Các cơ quan báo chí cần mạnh dạn thử nghiệm mô hình mới, sản phẩm mới, chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao. Mỗi nhà báo cần chủ động học hỏi, nâng cao kỹ năng số, giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp để không bị cuốn theo mặt trái của truyền thông số.
Nghị quyết 57-NQ/TW là một văn kiện chiến lược, một lời hiệu triệu cho toàn xã hội chung sức vào công cuộc đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Với báo chí, đây chính là thời cơ vàng để bứt phá, để khẳng định vị thế là lực lượng tiên phong trong truyền thông, định hướng và đồng hành cùng dân tộc trên con đường phát triển. Bằng đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, báo chí Việt Nam có thể thực hiện khát vọng lớn lao: trở thành một nền báo chí hiện đại, giàu bản sắc, góp phần đưa đất nước vững vàng bước vào kỷ nguyên số.