Vai trò của báo chí trong tuyên truyền công dân số, dịch vụ công trực tuyến

Trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, việc hình thành công dân số và mở rộng dịch vụ công trực tuyến được xem là trụ cột quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, xây dựng xã hội minh bạch, hiện đại. Để chủ trương lớn ấy thực sự đi vào đời sống, báo chí giữ vai trò then chốt, không chỉ đưa chính sách đến gần với nhân dân mà còn khơi dậy ý thức, trách nhiệm và kỹ năng số trong mỗi người dân.

Trong kỷ nguyên số, khi công nghệ ngày càng thâm nhập sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, việc xây dựng công dân số và triển khai dịch vụ công trực tuyến không chỉ là mục tiêu của Chính phủ điện tử, mà còn là yêu cầu tất yếu trong quá trình phát triển đất nước. Trên hành trình đó, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là cầu nối đưa chính sách đến với người dân, đồng thời khơi dậy ý thức, trách nhiệm và năng lực số trong mỗi công dân.

Khái niệm “công dân số” không còn xa lạ. Đó là những người có khả năng sử dụng công nghệ số để học tập, lao động, giao tiếp và tham gia các hoạt động xã hội một cách chủ động, văn minh, an toàn. Để xây dựng một xã hội số toàn diện, việc hình thành lớp công dân số là điều kiện tiên quyết. Song, không phải người dân nào cũng dễ dàng tiếp cận và làm chủ các công cụ số. Đặc biệt ở những vùng nông thôn, miền núi, nơi hạ tầng công nghệ còn hạn chế, kỹ năng số của người dân còn ở mức thấp. Chính vì vậy, tuyên truyền, phổ biến kiến thức, hướng dẫn thực hành trở thành nhiệm vụ quan trọng và báo chí chính là lực lượng tiên phong đảm nhận sứ mệnh này.

Trong hệ thống thông tin, báo chí có ưu thế vượt trội về tính chính thống, nhanh nhạy và khả năng lan tỏa rộng rãi. Thông qua báo in, phát thanh, truyền hình và đặc biệt là báo điện tử, mạng xã hội, báo chí đưa các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số, dịch vụ công trực tuyến đến với mọi tầng lớp nhân dân. Báo chí không chỉ thông tin mà còn giải thích, phân tích để người dân hiểu rõ lợi ích khi tham gia dịch vụ công trực tuyến: giảm thủ tục, tiết kiệm thời gian, hạn chế tiêu cực. Đồng thời, báo chí phản ánh những khó khăn, bất cập từ cơ sở để cơ quan quản lý có giải pháp tháo gỡ. Nhờ đó, khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn dần được rút ngắn.

Một trong những thách thức hiện nay là làm sao để người dân, nhất là người cao tuổi, nông dân, công nhân ngoại tỉnh… mạnh dạn tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Báo chí đã và đang phát huy hiệu quả vai trò “người hướng dẫn” thông qua các chuyên mục, phóng sự, tọa đàm. Nhiều cơ quan báo chí đã sản xuất clip, đồ họa, infographic mô tả từng bước đăng ký tài khoản định danh điện tử, nộp hồ sơ trực tuyến, thanh toán lệ phí online. Nhiều bài viết chia sẻ câu chuyện thực tế, phản ánh những gương điển hình ở cơ sở đã thành công khi sử dụng dịch vụ công, tạo niềm tin và động lực cho người khác. Một số chương trình truyền thông lưu động, phóng sự tại bộ phận một cửa được đưa lên sóng truyền hình, báo mạng, khắc họa hình ảnh cán bộ tận tình hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục online. Những hoạt động ấy khiến dịch vụ công trực tuyến không còn khô cứng, xa lạ, mà trở nên gần gũi, dễ tiếp cận.

Không chỉ tuyên truyền, báo chí còn có trách nhiệm phản biện, giám sát việc triển khai công dân số và dịch vụ công trực tuyến. Nhiều tờ báo đã kịp thời nêu lên tình trạng cổng dịch vụ công quá tải, hệ thống chậm, thủ tục rườm rà, hoặc cán bộ chưa thực sự hướng dẫn tận tình. Qua đó, cơ quan chức năng có cơ sở để điều chỉnh, nâng cao chất lượng phục vụ. Sức mạnh của báo chí ở chỗ: những thông tin phản ánh từ thực tiễn có tính khách quan, trung thực, được công chúng quan tâm, tạo áp lực xã hội tích cực để bộ máy quản lý nhà nước cải cách mạnh mẽ hơn.

Để làm tốt vai trò tuyên truyền công dân số, bản thân báo chí cũng phải đổi mới, làm chủ công nghệ số. Các tòa soạn cần ứng dụng công nghệ hiện đại để sản xuất tin, bài đa phương tiện hấp dẫn, dễ hiểu; đẩy mạnh tương tác với độc giả qua mạng xã hội, nền tảng số; tăng cường tính giải pháp trong mỗi tác phẩm, không chỉ nêu thực trạng mà còn gợi mở hướng đi. Cùng với đó, việc đào tạo phóng viên có kỹ năng số, am hiểu dịch vụ công là yêu cầu cấp thiết để các sản phẩm báo chí vừa chính xác vừa gần gũi, dễ hiểu. Chỉ khi tự đổi mới, báo chí mới đủ sức lan tỏa thông điệp và đồng hành cùng người dân trong tiến trình số hóa.

Và, mục tiêu lớn nhất của việc xây dựng công dân số, dịch vụ công trực tuyến là nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, tạo xã hội minh bạch, hiện đại, giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính. Trên chặng đường đó, báo chí chính là “chìa khóa niềm tin”, giúp người dân tin tưởng vào các chủ trương, chính sách, đồng thời khuyến khích họ mạnh dạn thay đổi thói quen, hòa nhập với môi trường số.

Bằng sự nhanh nhạy, trách nhiệm và tính nhân văn, báo chí không chỉ truyền tải thông tin mà còn góp phần hình thành văn hóa số, nâng cao ý thức công dân, tạo nên sức mạnh đồng thuận xã hội. Đây chính là nền tảng để đất nước ta tiến nhanh, tiến vững chắc trên con đường xây dựng Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.
 

NLBHY