Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đang lấy ý kiến cho dự thảo Thông tư quy định về quản lý bài báo khoa học và đánh giá, xếp loại tạp chí khoa học. Đây được coi là bước đi quan trọng nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý, thiết lập hệ thống chuẩn mực, minh bạch cho hoạt động công bố nghiên cứu tại Việt Nam.

Theo Bộ KH&CN, hiện nay các tạp chí khoa học trong nước chủ yếu hoạt động theo mô hình cơ quan báo chí trực thuộc các bộ, ngành, trường đại học, viện nghiên cứu, hội nghề nghiệp. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn thiếu công cụ thống kê, đo lường chất lượng hay hệ số ảnh hưởng của bài báo khoa học một cách hệ thống. Điều này khiến việc đánh giá chất lượng công bố, uy tín của nhà khoa học và so sánh “sản lượng nghiên cứu” với khu vực còn nhiều hạn chế.

Dự thảo Thông tư nêu rõ việc quản lý bài báo khoa học phải dựa trên nguyên tắc minh bạch, phản biện kín hai chiều, xét duyệt biên tập chặt chẽ trước khi công bố và nộp lưu chiểu. Cấu trúc một bài báo khoa học phải đầy đủ từ tiêu đề, tóm tắt, từ khóa, nội dung nghiên cứu đến tài liệu tham khảo và cam kết minh bạch. Những hành vi gian lận học thuật như đạo văn, làm giả dữ liệu hay mua bán bài viết sẽ bị xử lý nghiêm và không được công nhận.

Đối với tạp chí khoa học, dự thảo đưa ra tiêu chí đánh giá và xếp loại theo thông lệ quốc tế. Chất lượng của tạp chí được coi là yếu tố then chốt quyết định chất lượng công bố, phản ánh trực tiếp uy tín và năng lực nghiên cứu của cá nhân, tổ chức và quốc gia. Các kết quả đánh giá sẽ được sử dụng để xây dựng hệ thống tạp chí khoa học chuẩn mực, thống nhất và công khai, tạo cơ sở tin cậy cho cộng đồng khoa học và cơ quan quản lý.

Một điểm mới đáng chú ý là tất cả các bài báo khoa học xuất bản trong nước phải được cập nhật toàn văn trên Hệ thống thông tin quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong vòng 3 tháng kể từ ngày phát hành. Quy định này sẽ giúp công khai, minh bạch thông tin, phục vụ tham khảo, đánh giá và thúc đẩy hội nhập quốc tế.

Thông tư khi được ban hành kỳ vọng sẽ thiết lập hành lang pháp lý vững chắc, nâng cao chất lượng công bố khoa học, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tác giả và tổ chức nghiên cứu, đồng thời góp phần gia tăng uy tín học thuật của Việt Nam trên trường quốc tế.
 

NLBHY