Vận dụng tư tưởng "dân là gốc" và "nói đi đôi với làm" của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong báo chí số

Thứ bảy - 17/05/2025 22:08

Trong dòng chảy không ngừng của lịch sử báo chí Việt Nam, tư tưởng và phong cách làm báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là ngọn hải đăng soi đường, chỉ lối cho các thế hệ người làm báo cách mạng. Đặc biệt, trong bối cảnh kỷ nguyên số với những biến chuyển mạnh mẽ, việc nghiên cứu, vận dụng sâu sắc những di sản vô giá của Người càng trở nên cấp thiết.

"Dân là gốc": Nền tảng vững chắc của báo chí cách mạng

Tư tưởng "dân là gốc" là một trong những triết lý nhân sinh sâu sắc, xuyên suốt trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. Người khẳng định: "Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân". Đối với báo chí cách mạng, quan điểm này không chỉ là một định hướng chính trị mà còn là nguyên tắc nghiệp vụ tối thượng. Báo chí sinh ra từ nhân dân, phục vụ nhân dân và sức mạnh của báo chí cũng chính là sức mạnh của niềm tin và sự ủng hộ của nhân dân.

Trong kỷ nguyên số, bối cảnh thông tin đã có những thay đổi căn bản. Sự bùng nổ của internet và mạng xã hội đã tạo ra một không gian thông tin đa chiều, nơi mọi người đều có thể trở thành người sản xuất và lan tỏa thông tin. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho báo chí chính thống. Giữa vô vàn thông tin, thật giả lẫn lộn, báo chí cách mạng càng cần phải khẳng định vai trò là kênh thông tin chính thống, đáng tin cậy, là tiếng nói của nhân dân, phản ánh chân thực cuộc sống và nguyện vọng của nhân dân.

Vận dụng tư tưởng "dân là gốc" trong báo chí số đòi hỏi người làm báo phải thực sự lắng nghe tiếng nói của nhân dân. Điều này không chỉ dừng lại ở việc thu thập thông tin từ các kênh truyền thống mà còn phải chủ động tiếp cận, khai thác thông tin từ các nền tảng số, từ những bình luận, phản hồi của độc giả trên mạng xã hội. Sự tương tác hai chiều giữa báo chí và công chúng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Báo chí cần tạo ra những diễn đàn mở, khuyến khích sự tham gia của người dân vào quá trình phản ánh và giải quyết các vấn đề xã hội.

Hơn nữa, báo chí số cần phản ánh một cách chân thực và đa dạng cuộc sống của nhân dân. Không chỉ tập trung vào những sự kiện lớn, những vấn đề vĩ mô, mà còn phải quan tâm đến những câu chuyện đời thường, những khó khăn, vướng mắc của người dân ở mọi tầng lớp, mọi vùng miền. Sự đồng cảm, sẻ chia và thấu hiểu đối với cuộc sống của nhân dân sẽ tạo nên sự gắn kết chặt chẽ giữa báo chí và công chúng, củng cố niềm tin của nhân dân vào báo chí cách mạng.

Đặc biệt, trong bối cảnh thông tin nhiễu loạn, báo chí số càng phải đề cao trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của nhân dân. Điều này đòi hỏi người làm báo phải tỉnh táo, khách quan trong việc thẩm định thông tin, kiên quyết đấu tranh với những thông tin sai lệch, độc hại, gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội và quyền lợi chính đáng của người dân. Báo chí phải là cầu nối tin cậy giữa nhân dân và các cơ quan quản lý nhà nước, góp phần giải quyết những bức xúc, kiến nghị chính đáng của nhân dân.

"Nói đi đôi với làm": Nguyên tắc vàng cho sự tin cậy

Phương châm "nói đi đôi với làm" là một phẩm chất đạo đức cách mạng tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người luôn nhất quán giữa lời nói và hành động, giữa lý luận và thực tiễn. Đối với báo chí, nguyên tắc này có ý nghĩa sống còn trong việc xây dựng và củng cố uy tín, niềm tin của công chúng.

*Bác Hồ và các nhà báo tại Đại hội lần thứ II, Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 16/4/1959*

Trong kỷ nguyên số, khi thông tin lan tỏa với tốc độ chóng mặt, sự thiếu nhất quán giữa lời nói và việc làm của báo chí sẽ bị phơi bày một cách nhanh chóng và khó có thể khắc phục. Một tờ báo, một nhà báo chỉ có thể thực sự có được sự tin yêu của công chúng khi những thông tin, những phân tích, những lời kêu gọi mà họ đưa ra phải dựa trên sự thật khách quan, phải được kiểm chứng cẩn thận và phải đi đôi với trách nhiệm giải trình rõ ràng.

Vận dụng phương châm "nói đi đôi với làm" trong báo chí số đòi hỏi người làm báo phải nâng cao tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc tác nghiệp, kiểm chứng thông tin đa chiều, tránh đưa tin một chiều, phiến diện là những yêu cầu cơ bản. Hơn nữa, trong môi trường số, người làm báo cần đặc biệt chú trọng đến việc bảo vệ nguồn tin, tôn trọng quyền riêng tư và tránh những hành vi xâm phạm đạo đức báo chí.

Bên cạnh đó, báo chí số cần thể hiện trách nhiệm xã hội một cách thiết thực. Không chỉ dừng lại ở việc phản ánh những vấn đề tiêu cực, báo chí còn cần tích cực tham gia vào việc tìm kiếm giải pháp, lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những tấm gương điển hình trong xã hội. Những hành động cụ thể, những đóng góp thiết thực của báo chí vào sự phát triển của cộng đồng sẽ là minh chứng rõ ràng nhất cho phương châm "nói đi đôi với làm".

Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, báo chí cần thể hiện sự tiên phong và đổi mới một cách thực chất. Việc ứng dụng các công nghệ mới, các hình thức thể hiện hiện đại cần phải hướng đến mục tiêu phục vụ công chúng tốt hơn, truyền tải thông tin hiệu quả hơn, chứ không chỉ là chạy theo xu hướng. Sự đổi mới phải đi đôi với việc giữ vững bản sắc, giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa "dân là gốc" và "nói đi đôi với làm" trong báo chí số

Tư tưởng "dân là gốc" và phương châm "nói đi đôi với làm" không phải là hai nguyên tắc độc lập mà có mối quan hệ biện chứng, tác động lẫn nhau. Khi báo chí thực sự coi nhân dân là gốc, lắng nghe và phản ánh trung thực tiếng nói của nhân dân, thì những thông tin và quan điểm mà báo chí đưa ra sẽ có cơ sở thực tiễn vững chắc, từ đó tạo được sự tin cậy của công chúng. Ngược lại, khi báo chí thực hiện đúng phương châm "nói đi đôi với làm", thể hiện trách nhiệm và tính chuyên nghiệp cao, thì tiếng nói của báo chí sẽ có trọng lượng, có sức thuyết phục hơn trong việc phản ánh và bảo vệ quyền lợi của nhân dân.

Trong kỷ nguyên số, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hai nguyên tắc này càng trở nên quan trọng. Báo chí số có nhiều công cụ và phương tiện để tương tác với công chúng, để nắm bắt thông tin từ cơ sở. Tuy nhiên, nếu không dựa trên nền tảng "dân là gốc" và không thực hiện đúng phương châm "nói đi đôi với làm", thì những công cụ và phương tiện này có thể bị lợi dụng để lan truyền thông tin sai lệch, gây chia rẽ và mất niềm tin trong xã hội.

Và một số đề xuất

Một là, tăng cường tương tác và lắng nghe công chúng trên các nền tảng số. Xây dựng các kênh tương tác đa dạng, khuyến khích độc giả tham gia đóng góp ý kiến, phản ánh thông tin. Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để nắm bắt dư luận xã hội, hiểu rõ hơn nhu cầu và mối quan tâm của công chúng.

Hai là, đa dạng hóa nội dung và hình thức thể hiện, ưu tiên các nội dung phản ánh đời sống và nguyện vọng của nhân dân. Chú trọng sản xuất các sản phẩm báo chí số chất lượng cao, có tính tương tác cao, dễ tiếp cận và phù hợp với nhiều đối tượng công chúng khác nhau.

Ba là, nâng cao chất lượng kiểm chứng thông tin và đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao nhận thức về trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ người làm báo trong môi trường số.

Bốn là, xây dựng các cơ chế phản hồi và xử lý thông tin phản ánh từ công chúng một cách kịp thời và hiệu quả. Thể hiện sự cầu thị, lắng nghe và có trách nhiệm giải trình đối với những phản ánh của công chúng.

Năm là, tăng cường sự phối hợp giữa báo chí và các cơ quan chức năng trong việc giải quyết các vấn đề xã hội được nhân dân quan tâm. Báo chí cần đóng vai trò là cầu nối tin cậy, góp phần thúc đẩy đối thoại và tìm ra các giải pháp hiệu quả.

Sáu là, đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo một cách có định hướng, phục vụ mục tiêu thông tin chân thực và hiệu quả. Ứng dụng các công nghệ mới cần đi đôi với việc bảo đảm tính chính xác, khách quan và giá trị nhân văn của thông tin.

Trong bối cảnh kỷ nguyên số đầy biến động, việc học tập và vận dụng tư tưởng "dân là gốc" và phương châm "nói đi đôi với làm" của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để báo chí cách mạng Việt Nam khẳng định vai trò, nâng cao uy tín và phát triển bền vững. Bằng sự tận tâm, trách nhiệm và không ngừng đổi mới, người làm báo Việt Nam sẽ tiếp tục viết nên những trang sử vẻ vang, xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của nhân dân.

NLBHY