Cứ mỗi độ thu về, lòng tôi lại có điều gì xôn xao khó tả. Phải chăng, mùa thu là bắt đầu của năm học mới tưng bừng? Hay vì trời thu xanh cho ánh mắt thiếu nữ thêm xanh? Hay vì gió thu trong lành đưa tiếng ru của mẹ bay xa?
Nhưng trong tôi, mùa thu không đẹp và không xôn xao đến như thế nếu dân tộc ta không có cách mạng mùa Thu tháng 8 năm 1945 - cuộc cách mạng phá tan xiềng xích nô lệ 100 năm của thực dân Pháp.
Cảm ơn nhà thơ Tố Hữu đã có những vần thơ tuyệt vời nói lên tâm thái từ kiếp nô lệ trở thành người làm chủ Tổ quốc thân yêu.
... Ngẩng đầu lên trong sáng tuyệt vời
Tháng tám mùa thu xanh thắm
Mây của ta, trời đất của ta
Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà
Đã tan tác những bóng thù hắc ám
Xin biết ơn Cách mạng mùa thu mang về cho tuổi trẻ con đường dẫn đến tài năng. Khởi đầu của tài năng là học tập. Thế mà, thời tuổi trẻ của ông bà tôi rất ít người được hoc, phần đông mù chữ. Còn chúng tôi bây giờ hầu hết đều ngồi 10 năm, 12 năm trên ghế nhà trường phổ thông. Cả nước có hơn 10 vạn trường phổ thông cơ sở, 980 trường phổ thông trung học, mỗi năm đón trên dưới 15 triệu học sinh vào lớp. Trong chúng tôi, có nhiều người vào Đại học. Hàng trăm trường Đại học và Cao đẳng trải dài theo chiều dài đất nước, nơi giúp cho tuổi trẻ thành tài. Hơn 2 vạn sinh viên ra trường mỗi năm nhờ học bổng của Nhà nước. Và nhiều tài năng đã nảy nở sau những năm tháng miệt mài đèn sách. Đó là nghệ sĩ Đặng Thái Sơn. Đó là nữ toán học trẻ tuổi Lê Thị Hồng Vân, đó là nhiều học sinh đoạt giải nhất, nhì, ba trong các kỳ thi toán, lý, ngoại ngữ quốc tế...
Tài năng của tuổi trẻ nở rộ trên nhiều lĩnh vực hoạt động kinh tế, văn hoá, giáo dục, y tế, thể thao ... Tài năng của tuổi trẻ xuất hiện trong nhà máy, ngoài đồng ruộng, dưới mái trường và trên các công trường trọng điểm quốc gia. Ước mơ và nghị lực cháy bỏng đã giúp cho lớp trẻ hành động đúng ở những nơi tuyến đầu gian khổ.
Trong chiến đấu, tài năng của lớp trẻ là lòng dũng cảm. Thế hệ thanh niên cách mạng đầu tiên có Lý Tự Trọng, khi bị giặc kết án tử hình đã dõng dạc hô lớn: “Con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng”. Và theo Đảng làm cách mạng đã có biết bao thanh niên ngã xuống giữa phơi phới tuổi xuân. Như vẫn còn đây, giọng hát thiết tha, yêu đời của chị Sáu giữa biển khơi Côn Đảo xa vời trong một buổi sớm mai bị giặc đem đi bắn. Như vẫn còn đây, dáng anh Trỗi trong bộ quần áo tử tù màu trắng, giật phắt mảnh băng đen bịt mắt để nhìn lần cuối Tổ quốc thân yêu trước lúc trúng đạn quân thù. Các anh chị đoàn viên lớp trước, mỗi người hy sinh với một tư thế khác nhau cùng với đồng bào, cùng với đồng đội tạo nên dáng đứng Việt Nam kiên cường.
Xin biết ơn cách mạng mùa Thu đã cho chúng tôi một tình yêu lớn. Từ cánh cửa của tự do, chúng tôi yêu đất nước mình rộng dài, yêu lịch sử dân tộc mình anh hùng, yêu một làn quan họ, yêu một tiếng ru hời. Chúng tôi thêm yêu dòng Sông bên nước, chúng tôi thêm nhớ cây đa mái đình.
Và chúng tôi có tình yêu đôi lứa. Nhớ lại các anh chị lớp trước chúng tôi, có nhiều người yêu nhau trong bom đạn. Nhưng tình yêu của họ đẹp vô cùng. Anh bộ đội ở Điện Biên Phủ năm xưa, sau giây phút hiếm hoi giữa hai trận đánh, đã ngắt những bông hoa Nghệ tím hồng nhỏ xinh mọc trên mặt đồi đen sạm khói đạn bom để “dành cho em ở cuối trời xa" với lời nhắn nhủ “Em ạ, dù trong cơn bão lửa, tình yêu không ngừng vẫn nở hoa” (bài hát Đóa hoa Nghệ - thơ Nguyễn Đình Thi). Còn khi ào ạt tiến về giải phóng Sài Gòn, các chiến sĩ của ta vẫn thường nhắc với người yêu:
“Nếu sáng ra mà anh nhìn thấy cỏ
Tức là được thấy mẹ và em
Tức là anh đến được với người yêu
Anh chỉ thở chứ không cần phải nói”.
(Đường tới thành phố - thơ Hữu Thỉnh).
Còn bây giờ, may mắn hơn cha anh, tuổi trẻ yêu nhau trong thanh bình. Họ trao cho nhau tình yêu bình dị, thủy chung. Tình yêu nâng bước họ mỗi ngày.
Gió thu đang thổi trong nắng vàng tươi. Kỷ niệm về những ngày cờ đỏ sao vàng đang về. Và cuộc cách mạng mùa Thu vẫn đang tiếp tục. Dẫu còn vất vả, dẫu đây đó vẫn còn cả chuyện phiền lòng và cuộc sống còn nhiều lo toan nhọc nhằn, nhưng từ đáy lòng mình, tôi đã thấy cách mạng mùa Thu 1945 đem lại cho chúng tôi niềm hạnh phúc lớn.
Lẽ nào lại không tin yêu cách mạng mùa Thu tháng Tám?
Thị xã Hải Dương
Mùa thu 1991
Công Đán