Nguyên Tổng biên tập Nam Đồng: Làm báo phải tử tế
Ông Đồng chia sẻ: “Khi được phân công làm TBT báo Pháp luật TP.HCM vào năm 1996, bạn bè đùa là tôi đang từ mặt tiền lại vô hẻm sâu. Lúc đó tôi đang là Phó TBT báo Tuổi Trẻ. Còn tờ Pháp luật TP.HCM là tuần báo, gần như sắp phá sản, phát hành chỉ 3-4 ngàn bản.
Tôi về cùng anh em gây dựng tờ báo, sau này có lúc lên cao nhất là 150 ngàn bản (khoảng năm 2003-2004), là 1 trong 5 tờ báo có lượng phát hành cao nhất Việt Nam".
Mỗi ngày có hàng trăm, hàng ngàn mối quan hệ giữa con người với nhà nước, những hiểu biết pháp luật, tranh chấp phải trái, nếu báo Pháp luật biết khai thác điều đó sẽ có sức hút lớn với bạn đọc".
Để làm phong phú nội dung tờ Pháp luật TP.HCM, ông Nam Đồng kể: “Chúng tôi nhìn những câu chuyện pháp luật qua những câu chuyện dân gian. Chẳng hạn, con cóc đẻ nòng nọc dưới ao. Cá trê nhận nó là con và phiên tòa diễn ra… cũng có thầy kiện, có xử án.
Năm 1975, về gây dựng báo Tuổi trẻ, rồi khi về báo Pháp luật, tôi dành nhiều năm cho việc đào tạo. Đến hơn 20 khóa. Tôi say mê nghiên cứu về lý luận báo chí, ở 2 khía cạnh báo chí vô sản và báo chí hiện đại của phương Tây. Nhờ cách đào tạo ấy mà khá nhiều anh em đã viết nên những bài báo có sức lay động xã hội rất lớn.
Cách đào tạo là, cho nộp đơn tự do, có lúc 5-6 trăm hồ sơ, qua sơ tuyển các vòng, loại dần đến cuối cùng còn khoảng 10-11 người.
Nếu tồn tại, qua được giai đoạn 2, 3, thải ra là các báo nhận hết. Tôi nổi tiếng là người có công đào tạo phóng viên cho báo bạn và họ thành danh nhiều.
Từ đó, khóa đào tạo truyền đạt lý thuyết ít, đề tài của lý luận sát sườn với tình hình báo chí Việt Nam, từ thương mại hóa là sao, ranh giới giữa thương mại hóa và đạo đức nghề nghiệp… Rồi định nghĩa phóng sự, điều tra, tin nhanh, phỏng vấn… chỉ học sơ sơ, thời gian chính là thực hành.
Đi làm 1 bài phỏng vấn phải chuẩn bị gì, tìm hiểu kỹ về nhân vật, có thói xấu, thói quen gì, thế mạnh, yếu là gì, nghiên cứu hết, có vậy khi nói chuyện mới đưa được ra câu hỏi hay.
Vì thế, khi làm loạt phóng sự này, phóng viên Đức Hiển bám theo chiếc xe tải, làm quen với giới xe họ tin cậy cho đi suốt từ Sài Gòn ra Hà Nội, có khi chở heo, chở hàng đủ thứ. Phải yêu nghề. Yêu nghề mới chịu được vất vả.
Viết lãnh vực nào cũng phải am hiểu, nắm vững luật lệ, là chuyên gia về lĩnh vực đó. Phóng viên Đức Hiển làm mãi lộ thuộc lòng luật về giao thông. Am hiểu luật lệ để còn đối phó với mọi việc.
Tôi hay nói với phóng viên, nhà báo chỉ là người kể chuyện, ghi chép, nhưng có những chuyện chuyên môn phải biết đứng trên vai người khổng lồ, nhà báo sẽ thành khổng lồ ngay.
Nhà nước từng bước tiến theo xã hội pháp quyền, tôn trọng luật pháp. Nên báo chí phải dựa vào đó để mà phản biện.
Không phải vậy, tôi nghĩ là do áp lực thời gian. Lượng phát hành báo giấy xuống dữ dội. Báo điện tử cạnh tranh nhau từng phút.
Áp lực về thời gian dữ dội quá nên các báo, chưa kể các nhà báo chạy theo sản phẩm để có tiền, gọi là xào, lại không có kiến thức nền nên không biết khai thác góc độ này, kia. Báo Pháp luật cũng khó tránh cái na ná, cũng do áp lực về thời gian. Hồi đó cách của tôi là mọi sự kiện phải tiếp cận để viết dưới góc nhìn pháp luật, sẽ khác ngay, mới mẻ.
Các bài báo viết về chuyện tử tế, người tốt lại rất ít người đọc, còn chuyện giật gân thì nhiều người đọc, quan điểm của ông về việc này như thế nào?
Nếu nhà báo yêu nghề, biết quý trọng sản phẩm của mình thì viết tốt hay xấu cũng có thể hay. Điển hình như anh Hàn Chức Nguyên viết những bài tích cực mà rất hấp dẫn, vì đào sâu vào khía cạnh của nó, mâu thuẫn trong sự việc để tìm ra được chi tiết đắt giá.
Tôi nhớ đợt anh Hàn Chức Nguyên viết về phẫu thuật vá môi hở hàm ếch ở tỉnh Gia Lai, chuyện đơn giản nhưng anh viết người ta xúc động lắm. Anh viết có cô gái 18-19 chưa chồng, đi núi gặp người quen, người lạ thì cô đứng vô cái cây giấu mặt trong đó. Anh tìm được chi tiết đó quá hay.
Phóng sự cũng vậy, không chịu đào sâu tìm tòi, nên mới có câu “phóng uế điều tra”.
Nhưng thực tế, tâm lý người đọc thích đọc những cái cảm giác mạnh kiểu sex, cướp, giết… nên ở nước ngoài có tờ báo họ đề rõ ràng là “lá cải”.
Khi tôi nghỉ báo Pháp luật, năm 2008, có 1 đại gia mời tôi về phụ trách 1 tờ báo lấy tên là “Lá cải”. Tôi thấy lá cải cũng hay nếu biết khai thác, cải mà nấu canh cũng ngon, ăn tốt. Tôi cũng nghĩ ra các mục lá cải xào, lá cải muối, lá cải chua,… và làm tờ lá cải thực sự. Sau đó chuyện bất thành. Nếu thành, tôi nghĩ có nhiều chuyện hay.
Phóng viên còn truyền tai nhau về chuyện phê phán ông, ông từng đóng khung 1 bài báo về chuyện viết sai sự thật và treo trong phòng để nhắc nhở, răn đe, cụ thể là như thế nào?
Đúng. Đó là phóng viên khi viết những nẻo đường xâm nhập HIV ở huyện An Phú, An Giang. Anh phóng viên viết, đa số phụ nữ ở địa phương qua biên giới Campuchia làm gái mại dâm.
Lúc duyệt, tôi cũng ẩu. Báo đăng, chính quyền ở An Phú gửi thư lên phản đối. Hôm sau, tôi xuống đối thoại với người dân. Tôi đi cùng anh Sao Biển vì anh này có tiếng tăm, có cảm tình với người miền Tây. Xuống đến nơi thấy họ ngồi 1 bàn dài, gồm các cơ quan từ ủy ban, tỉnh ủy, huyện ủy, viện kiểm sát, tuyên giáo, biên phòng, báo đài An Giang...
Họ nói nhiều, dữ dội lắm. Đến tôi đứng lên, tôi chỉ nói duy nhất 1 câu: “Xin lỗi vì để các đồng chí mất thì giờ về việc này. Tôi sẽ đính chính và xin lỗi”. Tôi nghĩ, chữ nghĩa như thế rồi còn bào chữa gì nữa. Nghe tôi nói vậy các ông ý cười khà khà, và trưa nhậu 1 trận.
Hôm sau, báo An Giang đăng trên trang nhất dòng chữ rất to: “Tổng biên tập báo Pháp luật cúi đầu nhận lỗi trước chính quyền và nhân dân”. Nhiều anh em bức xúc, phản ứng lắm, bảo sao đồng nghiệp chơi sát ván vậy. Tôi nói: “ Không, mình phải cảm ơn họ”. Tôi chụp và cho phóng to trang báo đó, lồng khung kính và treo ở phòng phóng viên, phòng tôi để ghi nhớ.
Thấy sai thì phải nhận và lấy làm răn đe về nghề. Mình xin lỗi thì mình đau 1, còn người ta bị nói sai người ta đau 10. Mình tìm cách lấp liếm hay nói nhẹ đi cái sai của mình là không được.
Viết báo mà sai thì tội lỗi rất lớn. Nhiều lần báo Pháp luật phải đính chính, xin lỗi nhưng tôi nói không có gì là mất uy tín. Nếu mất thì là uy tín giả, còn mình nhận sai thì đó chính là cái sòng phẳng và hiểu biết, cho thấy mình càng có uy tín hơn.
Một số trường hợp báo chí phản ứng trước chuyện sai của mình bằng hù dọa lại đối tượng, nói lại cho rõ, còn không thì viết tiếp bài nữa, lại đánh tiếp nhưng có lồng vô chi tiết đã viết sai, ngược lại chi tiết mình sai… Tôi gọi là những kỹ xảo của báo chí khi đối phó lại điều mình viết sai là không sòng phẳng, thiếu lẽ công bằng. Cho nên sai thì phải nhận là sai đàng hoàng, người mà ai không sai.
Ông muốn nhắn nhủ điều gì đến lớp nhà báo, phóng viên nhân ngày giỗ nghề?
Làm báo phải tử tế vì nó tác động xã hội ghê gớm lắm. Công lớn mà tội cũng lớn. Trong giáo trình gọi báo chí là vũ khí sắc bén.
Nhân ngày 21/6, nếu phải nói điều gì, tôi chỉ mong ước người làm báo phải tử tế. Chứ bây giờ một số doanh nghiệp và một số người coi thường báo chí lắm.
Bảo Anh - Thái Thiện
Ảnh: Trương Thanh Tùng - Thiết kế: Hồng Anh
Ảnh: Trương Thanh Tùng - Thiết kế: Hồng Anh
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập thành viên để có thể bình luận bài viết này
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
-
Tọa đàm: "Ninh Bình 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh"
-
Gặp mặt "Nhớ ngày tựu trường Phù Cừ 45 năm trước"
-
Tọa đàm: Nước thải nông thôn - Đâu là giải pháp?
-
Nhà nông - Doanh nghiệp: Ai đúng ai sai?
-
Thương hiệu gạo Việt 30 năm vẫn mờ nhạt
-
Đội quân nhà Phật trên đất nước chùa tháp
-
Tọa đàm: Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Sự kết tinh tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh
-
Đối diện chống suy thoái "tự diễn biến" "tự chuyển hóa"
-
" Rubik 2019 – Cảm hứng và khát vọng"
-
Gặp mặt kỷ niệm 40 năm Lớp T74
THƯ VIỆN ẢNH ĐẸP
-
Trang thơ viết về lũ lụt miền Trung
-
Chết vui
-
Mùa nhãn chín
-
“Ông không phải là bố tôi” - vở kịch đánh thức lương tri
-
Đêm trăng rằm tháng Tám
-
ĐẠO DIỄN, NSƯT PHÙNG TIẾN MINH: Nghệ thuật phải được lan tỏa, dù bằng hình thức nào
-
Thương tiếc một tài năng quê nhãn - Nhà giáo nhà thơ Nguyễn Trọng Hoàn
-
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: Sáng tạo là sự phục hồi kí ức
-
Tản văn: Mùa hè và hoa phượng
-
Nhà văn Trần Thùy Mai: Đi tận cùng tâm hồn mình sẽ gặp được tâm hồn của người khác
-
Tản văn: Sen tháng năm
-
TS, NHÀ PHÊ BÌNH NGUYỄN THỊ TỊNH THY: Tôi mong nhà văn Việt Nam can đảm bước chân trần trên than đỏ của lịch sử
-
Nhân kỷ niệm 32 năm ngày mất nhà thơ Lưu Quang Vũ: Đi tìm dấu tích
-
Chế Lan Viên đã nghĩ gì khi viết "Điêu tàn"?
-
10 tác phẩm của nhà văn Mạc Can được mua bản quyền 10 năm
- Đang truy cập10
- Hôm nay2,307
- Tháng hiện tại9,037
- Tổng lượt truy cập3,243,901
© 2022 Bản quyền thuộc về Người làm báo Hưng Yên.
Người làm báo Hưng Yên